Harran ovası topraklarının ve makarnalık buğdaylarının kadmiyum içerikleri / Cadmium contents of soils and durum wheats in Harran plain

Abstract

Buğdayın ülkemiz tarımında ekonomik olarak çok önemli bir yeri vardır ve kelitelerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Başta Harran ovası olmak üzere, Güney Doğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilen makarnalık buğdayların (Triticum turgidum durum Desf) ve ekmeklik buğdayların (Triticum Aestivum .İ) kadmiyum içerikleri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı Harran ovası topraklarında ve üzerinde yetiştirilen makarnalık ve ekmeklik buğdaylarda Cd konsantrasyonlarını saptamak bu element bakımndan kalitelerini belirlemektir. Bu araştırmada Harran Ovası'nda farklı toprak serilerine ait 16 profilin, genetik horizonlarından alınan toprak örnekleri ve bu topraklar üzerinde yetişen makarnalık ve ekmeklik buğdayların bitki, kök, ve tane örnekleri kullanılmıştır. Bitkilerde Cd içeriklerinin nedenlerini anlamak için toprakların fiziksel ve kimyasal özellikleri incelenmiştir. Üzerinde çalışılan topraklarda son yıllarda artan oranlarda sulamalarla birlikte geniş ölçüde fosforlu gübrelerin kullanıldığı bilinmektedir. Ova toprakları Cd kirliliği açısından, dünya standartları ile karşılaştırıldığında, eşik değerlerinin altında bulunmuştur. Bazı profillerin yüzey topraklarındaki artışların kullanılan fosforlu gübrelerdeki Cd dan ileri geldiği sanılmaktadır. Topraklarda kireç miktarı arttıkça Cd içeriklerinde genel de bir azalma olduğu görülmüştür. Ayrıca karbonatların Cd adsorbsiyonu bitkilerce Cd'un alınmasını azaltmaktadır. Bazı profillerde Fe- oksihidroksitler ile Cd arasındaki korelason katsayılarının yüksek olması bu grup- minerallerin muhtemelen Cd`u adsorbe etmesinden ileri gelmektedir. Üzerinde çalışılan toprakların kireç içeriklerinin yüksek olması, elektrolitler bakımından düşük, ve oldukça yüksek Fe-oksihidroksitlere sahip olmaları nedenleriyle buğdayların Cd alımının da düşük olacağı kanısına varılmıştır. Information about the cadmium contents of durum and bread wheats, specifically in Southeast Turkey is very limited. Wheat is an economically very important crop and determination of their quality, specifically from the standpoint of Cd contents, is a prime requirement. The objective of this study was to determine Cd contents of drum wheat (Triticum turgidum durum Desf) and bread wheat (Triticum aestivum L.) and evaluate their quality from the standpoint of this element. Samples from the genetic horizons of selected 16 soil profiles and root, straw, and grain were used in this study. Physical and chemical characteristics of the soils were determined to understand the distribution of Cd in plants. With the increase in irrigation water there has been an increase in phosphorus fertilizers application, in recent years. Considering the international standards, Cd contents in the soils are below the threshold levels. Increase in some profiles is attributed to the uncontrolled use of phosphorus fertilizers. Cadmium contents decrease with the increase in carbonates. As carbonates adsorb Cd, it therefore, prevents the uptake of Cd by plants. Positive correlations between Fe-oxyhydroxides and Cd contents in some profiles suggest that these minerals also prevent the Cd availability. Despite the heavy use of phosphate fertilizers, we conclude that high amounts of carbonates, the presence of Fe-oxyhydroxides, and absence of electrolytes are the reasons of low Cd contents in the plants selected for the study.