Diabetik sıçan lens ve kan dokusunda oluşan oksidatif stres ve antioksidan enzim düzeylerinin incelenmesi / Investigation on oxidative stress and antioxidant enzymes activitiy in diabetic rat lens and blood tissue

Abstract

Almanya'dan getirilen deney hayvanları çoğaltılarak yedi grup oluşturuldu. Birinci grup kontrol grubu olarak kabul edildi ve deney sonuna kadar bu gruba hiçbir işlem yapılmadı. İkinci gruba 65 mg/kg Streptozotosin uygulanarak (i.p) diabet oluşturuldu. Üçüncü gruba STZ uygulanıp diabet olduğu görüldükten sonra günaşırı 20 mg/sıçan Ginkgo biloba (mabet ağacı) ekstraktı oral gastrik gavaj yardımıyla verildi. Dördüncü gruba STZ uygulanıp diabet olduğu görüldükten sonra günaşırı olarak 21.5 mg/sıçan olacak şekilde Tagetes patula (kadife çiçeği) ekstraktı verildi. Beşinci gruba günaşırı 26.6 mg/sıçan olacak şekilde Gentiana olivieri (afat) ekstraktı verildi. Altıncı gruba, diabet oluştuğu anlaşıldıktan sonra 22.5 mg/sıçan Olea europaea (zeytin) ekstraktı uygulandı. Yedinci gruba STZ uygulandıktan beş gün sonra 20 mg/sıçan Aristolochia maurorum (loğusa otu) ekstraktı uygulandı. Deney süresi boyuca grupların ortalama ağırlık değişimi ve kan glukoz miktarı değişimi ölçülerek kaydedildi. Lens dokusunda malondialdehid (MDA) ve glutatyon GSH) ölçümleri yapıldı. Plazmada MDA, GSH, glukoz, kolesterol, yüksek dansiteli lipoprotein-kolesterol (HDL-C), çok düşük dansiteli lipoprotein-kolesterol (VLDLC), trigliserid (TG), üre, kan üre azotu (BUN), kreatinin (CREA), aspartat aminotransferaz (AST), alanin aminotransferaz (ALT) ve ?-glutamil transferaz (GGT) parametreleri ölçüldü. Hazırlanan eritrosit paketlerinden, eritrosit katalaz (CAT), glutatyon S transferaz (GST) ve glutatyon redüktaz (GR) enzim aktiviteleri ölçüldü. Çıkan sonuçlar istatistiksel olarak Mann-Whitney testine göre yorumlandı. Oluşturduğumuz kontrol grubunda (K) deney sonuna kadar %5.2 oranında bir ağırlık artışı gözlemlenirken, farklı bitki ekstraktları uygulanan ama aynı koşul ve yemlerle beslenen gruplardan Ginkgo biloba grubunda (D/G) % 26.6, Tagetes patula grubunda (D/KA) %11.3, Gentiana olivieri grubunda (D/A) %5.3, Olea europaea grubunda (D/Z) %23.6, Aristolochia maurorum grubunda (D/L) %26.3 ve diabet grubunda (D) %22.3 oranında ağırlık azalması kaydedildi. K grubunun kolesterol değeri 48 mg/dl ölçülürken, D grubu 77 mg/dl, D/G grubu 71 mg/dl, D/KA 63 mg/dl, D/A 63 mg/dl, D/Z 100 mg/dl ve D/L 48 mg/dl olarak ölçüldü. D/L grubu hariç tüm gruplarda bu değerin yükseldiği görüldü. K grubu TG değeri 67 mg/dl olarak ölçülürken, D grubu 170 mg/dl, D/G 179 mg/dl, D/KA 180 mg/dl, D/A 183 mg/dl, D/Z 310 mg/dl ve D/L 131 mg/dl ölçüldü. Tüm gruplarda kontrol grubuna göre anlamlı (p<0.05) bir artışın olduğu görüldü. Kontrol grubu HDL-C değeri 50 mg/dl olarak ölçülürken, D grubu 34 mg/dl, D/G 56 mg/dl, D/KA 47 mg/dl, D/A 37 mg/dl, D/Z 39 mg/dl ve D/L 34 mg/dl olarak ölçüldü. D grubunda K grubuna göre anlamlı bir düşüş gözlenirken, D/G ve D/KA gruplarında D grubuna göre anlamlı bir artış gözlemlendi. Kontrol grubu VLDL-C sonucu 15 mg/dl ölçülürken, D grubu 32 mg/dl, D/G 45 mg/dl, D/KA 36 mg/dl, D/A 43 mg/dl, D/Z 63 mg/dl ve D/L 25 mg/dl ölçüldü. Tüm grupların kontrol grubuna göre anlamlı bir artış gösterdikleri tespit edildi. Kontrol grubu GGT seviyesi 1.6 U/L ölçülürken, D grubu 7.29 U/L, D/G 7.2 U/L, D/KA 8.17 U/L, D/A 6.57 U/L, D/Z 24.17 U/L ve D/L 6.14 U/L ölçüldü. Tüm grupların GGT seviyesi K grubuna göre anlamlı bir artış gösterdi. K grubu AST değeri 120 U/L olarak ölçülürken, D grubu 187 U/L, D/G 113 U/L, D/KA 205 U/L, D/A 469 U/L, D/Z 1183 U/L ve D/L 174 U/L olarak ölçüldü. Tüm grupların K grubuna göre anlamlı bir artış gösterdikleri görüldü. K grubu ALT miktarı 53 U/L olarak ölçülürken, D grubu 132 U/L, D/G 119 U/L, D/KA 147 U/L, D/A 289 U/L, D/Z 386 U/L ve D/L 66 U/L olarak ölçüldü. D/L grubunun ALT seviyesini anlamlı derecede azaltarak K grubuna yaklaştırdığı görülürken, diğer tüm gruplarda bu değerin K grubuna göre yüksek çıktığı görüldü. Kontrol grubunun üre değeri 48 mg/dl ölçülürken, D grubu 100 mg/dl, D/G 85 mg/dl, D/KA 101 mg/dl, D/A 122 mg/dl, D/Z 92 mg/dl ve D/L 76 mg/dl ölçüldü. Tüm gruplarda K grubuna göre anlamlı bir artış olurken, D/L grubu bu artışı azaltarak anlamlı oranda K grubuna yaklaştırmıştır. K grubu BUN seviyesi 22 mg/dl ölçülürken, D grubu 47 mg/dl, D/G 39 mg/dl, D/KA 47 mg/dl, D/A 57 mg/dl, D/Z 47 mg/dl ve D/L 36 mg/dl ölçüldü. Tüm grupların K grubuna göre anlamlı derecede artış gösterdikleri, D/L grubunun ise bu yüksek değeri anlamlı oranda azaltarak K grubuna yaklaştırdığı görüldü. K grubunun CREA değeri 0.51 mg/dl çıkarken, D grubu 0.4 mg/dl,D/G 0.43 mg/dl, D/KA 0.43 mg/dl, D/A 0.48 mg/dl,D/Z 0.42 mg/dl ve D/L 0.34 mg/dl çıktı. D/A grubu hariç tüm grupların CREA değerinin K grubuna göre istatistiksel olarak azaldığı görüldü. Kontrol grubu Lens MDA miktarının 16.75 (nmol/100 mg lens yaş ağırlığı) olduğu, D grubunun 19.1, D/G grubunun 11.5, D/KA grubunun 22, D/A grubunun 22.8, D/Z grubunun 39.55 ve D/L grubunun 21.5 olduğu görüldü. D/G grubunda anlamlı derecede azalmanın olduğu görüldü. Kontrol gurubunun lens GSH miktarı (nmol GSH/100 mg lens yaş ağrılığı) 45.85 iken, D grubu 6.3, D/G grubu 8.78, D/KA grubu 8.9, D/A grubu 9.7, D/Z grubu 7.28 ve D/L grubu 9.75 olarak ölçüldü. Tüm grupların GSH değeri K grubuna göre anlamlı derecede düşük ölçüldü. D/G, D/A ve D/L gruplarının azalan GSH miktarını anlamlı derecede arttırarak kontrol grubuna yaklaştırdıkları görüldü. Kontrol grubu plazma MDA değeri 35.5 nmol iken, D grubu 32.2, D/G grubu 26.7 nmol, D/KA grubu 39.8 nmol, D/A grubu 31.8 nmol, D/Z grubu 41.0 nmol ve D/L grubu 21.0 nmol olarak ölçüldü. Kontrol grubu plazma GSH miktarı 988 nmol ölçülürken, D grubu 1122 nmol, D/G grubu 338 nmol, D/KA grubu 531 nmol, D/A grubu 1450 nmol, D/Z grubu 575 nmol ve D/L grubu 280 nmol olarak ölçüldü. Tip I diabetes mellitusta oksidatif stresin zamanla tüm dokularda artarak tahribat oluşturduğunu ve antioksidan savunmanın bu hasarı kısmen de olsa engellediği sonucuna vardık. Uyguladığımız bitkilerden özellikle Ginkgo biloba (mabet ağacı), Aristolochia maurorum (lohusa otu) ve Gentiana olivieri (afat otu)'nin diabetik komplikasyonları anlamlı derecede azalttığı, Olea europaea (zeytin) ve Tagetes patula (kadife çiçeği)'nın da bazı parametrelerde olumlu sonuçlar verdiğini gördük.