Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik duygusu üzerine bir araştırma / A research on the burnout feeling of primary school education inspectors of Ministry of National Education

Abstract

Milli Eğitim Bakanlığı lköğretim Müfettişlerinin Tükenmişlik Duygusu Üzerine Bir Araştırma-Adnan ENG N ÖZET Bu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim müfettişlerinin sahip oldukları tükenmişlik duygusunun `duygusal tükenme', `duyarsızlaşma' ve `kişisel başarı' boyutlarında hangi düzeyde olduğunu ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma ile ayrıca, tükenmişlik duygusunun `cinsiyet, yaş, medeni durum, müfettişlikteki kıdem, öğretmenlikteki branş, müfettişlikten önceki çalışma hayatındaki yöneticilik görevi, öğrenim durumu, görev yapılan il, aynı ilde görev yapma süresi, birlikte çalışılan ilköğretim müfettişi sayısı, elde edilen doyum alanı ve stres yaratan görev çeşidi' değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının saptanması amaçlanmıştır. Betimsel tekil tarama modeli niteliğinde olan bu araştırmada, ilköğretim müfettişlerinin kişisel nitelikleri ve meslekleriyle ilgili algılarına ilişkin bilgiler için araştırmacı tarafından hazırlanan ve 12 sorudan oluşan `Kişisel Bilgi Formu' ile tükenmişlik düzeyleri hakkında veri toplamak amacıyla `Maslach Tükenmişlik Ölçeği' (Maslach Burnout Inventory) kullanılmıştır. Veri toplama araçları birleştirilerek tek form haline getirilmiş ve beraber uygulanmıştır. Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Ölçeği, toplam 22 maddeden oluşan ve tükenmişliği üç boyutta değerlendiren bir ölçektir. Çam'ın (1993) ve Ergin'in (1993) ayrı ayrı Türkçe'ye çevirerek geçerlik ve güvenirlik sınamasını yaptıkları ölçeğin boyutları olan `Duygusal Tükenme' 9 maddeden, `Duyarsızlaşma' 5 maddeden, `Kişisel Başarı' ise 8 maddeden oluşmaktadır. Araştırmanın evrenini, Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerde görev yapan ilköğretim müfettişleri oluşturmuştur. Araştırma, evrenin tümü üzerinde yapıldığından, örneklem alma yoluna gidilmemiştir. Araştırma için gönderilen anketlerin % 82'si geri dönmüş, 197 anket üzerinde işlem yapılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS programı ile bilgisayar ortamında yapılmıştır. Verilerin analizinde, frekans ve yüzde dağılımı, aritmetik ortalama ve standart sapma, t testi, tek yönlü varyans (Anova) testi, Scheffe ve Dunnett C testlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular aşağıda özetlenmiştir: Araştırmada, ilköğretim müfettişlerinin genel olarak tükenmişlik duygusunu orta düzeyde yaşadıkları bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar, ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik duygusunu, duygusal tükenme boyutunda orta düzeyde, duyarsızlaşma boyutunda düşük düzeyde, kişisel başarı boyutunda ise orta düzey ile düşük düzey arasındaki sınırda yaşadıklarını göstermektedir. Bayan ilköğretim müfettişleri duygusal tükenme boyutunda erkek meslektaşlarına göre daha yüksek tükenmişlik yaşamaktadırlar. lköğretim müfettişlerinin yaşı ilerledikçe tükenmişlik düzeyleri azalmaktadır. Evli ancak ailesi ayrı kentte yaşayan ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyleri tüm boyutlarda evli olanlara göre anlamlı şekilde yüksektir. Öğretmenlikte sınıf öğretmenliği yapan ilköğretim müfettişleri, branş öğretmenliği yapan meslektaşlarına göre anlamlı şekilde daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. Müfettişlikten önceki çalışma hayatında yöneticilik görevi yapmayan ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyleri anlamlı şekilde yüksektir. lköğretim müfettişlerinin eğitim düzeyi ile duygusal tükenme arasında doğru bir orantı olup, eğitim düzeyi yükseldikçe duygusal tükenme düzeyi de yükselmektedir. lköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyi, mesleğin ilk yıllarından itibaren artmaya başlamakta, on yıldan sonra düşüşe geçmektedir. lköğretim müfettişi ihtiyacının fazla olduğu illerde görev yapan ilköğretim müfettişleri daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. Aynı ilde 4-6 yıl süreyle görev yapan ilköğretim müfettişleri, 10 yıl ve daha fazla süreyle görev yapanlardan anlamlı şekilde daha yüksek duygusal tükenme yaşamaktadırlar. En düşük tükenmişlik düzeyleri 21-30 kişilik meslektaş grubuyla çalışan ilköğretim müfettişlerinde bulunmuştur. lköğretim müfettişleri mesleklerinden en çok sosyal doyum elde ederken, en az doyumu ekonomik alanda elde etmekte ve ekonomik doyum elde edenlerin tükenmişlikleri en yüksek düzeydedir. En fazla stres yaratan görev alanı değişkenleri ilköğretim müfettişlerinin tükenmelerine etki etmemektedir. A Research on the Burnout Feeling of Primary School Education Inspectors of Ministry of National Education-Adnan ENG N SUMMARY This research?s aim is to determine the level of burnout in the subscales of emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment; experienced by the primary education inspectors of the National Education Ministry. It also aims to determine if the burnout level differentiates according to the following variables: gender, age, marital status, length of service as a inspector, the branch as a teacher, the administrative duties prior to becoming a inspector, level of education, the county stationed in, the length of time in the same county, the number of inspectors worked with, the areas of satisfaction, and the kind of duties that creates stress. This research used a descriptive singular screening model. A ?Personal Information Form? consisting of 12 questions, prepared by the researcher, was used to collect data regarding the personal characteristics and the perceptions related to the profession. The Maslach Burnout Inventory was also used to collect data about the level of burnout experienced by the primary education inspectors. The tools used to gather data were combined into a single form and applied together. The Maslach Burnout Inventory was developed by Maslach and Jackson (1981), consists of 22 questions and is a survey that measures burnout level in three categories. The inventory, which was translated into Turkish by Cam (1993) and Ergin (1993) independently, and was tested for effectiveness and reliability. The three categories of this inventory are: Emotional Exhaustion consisting of 9 questions, Depersonalization consisting of 5 questions and Personal Accomplishment consisting of 8 questions. The field of research is made up of Primary Education Inspectors who were serving in the counties of The South Eastern Anatolia Region. Since the research was done on the entire region, sampling was determined to be redundant. 197 surveys, % 82 of these surveys were returned and processed. The statistical analysis of the data gathered by this research was done on a computer environment using the SPSS program. The following tests were utilized in the analysis of the data: frequency and percentage distribution, average and standard deviation (declination), t test, single aspect variance (Anova) test, Scheffe and Dunnett C test. The findings of the research are summarized below: In the research it was discovered that in general the primary education inspectors experienced a medium level of burnout. The results also show that the primary education inspectors experience a medium level of burnout in the category of Emotional Exhaustion, a low level of burnout in Depersonalization and in the category of Personal Accomplishment they experienced a burnout somewhere around the border of low and medium level. Female primary education inspectors experienced a higher level of burnout in the emotional exhaustion category. The level of burnout in primary education inspectors decreased with age. Primary education inspectors who are married, but living in a separate city, experiences significantly higher levels of burnout in all catagories compared to inspectors who are married and not separated from their families. The primary education inspectors who were previously a classroom teachers experienced a significantly higher level of burnout compared to their colleagues who were specialized in a specific branch. The level of burnout was significantly higher for the primary education inspectors who had not been in an administrative position in their professional life prior to becoming a inspector. There was a directly proportional relationship between the inspectors level of education and the levels of emotional exhaustion experienced. In other words, as higher educational level?s increased, the level of emotional exhaustion experienced by the primary education inspectors also increased. The burnout level of primary education inspectors tends to increase at the beginning of job tenure years, after ten years it goes to decrese. The primary education inspectors worked in counties with a greater need for inspectors experienced higher levels of emotional exhaustion. The primary education inspectors who worked in the same county for approximately 4-6 years experienced a higher level of emotional exhaustion than the ones who had been there over 10 years. The lowest burnout levels were discovered amongst the primary education inspectors who work in groups of 21-30 colleagues. The primary education inspectors obtained the highest levels of professional satisfaction from their social status. They reported they were least satisfied with their economic status. The ones with the most economic satisfaction are the ones that experienced the highest levels of burnout. The inspectors burnout was not influenced by the job areas that are most stressful.