Fahreddin er-Razi'nin Mefatİhu'l-Ğayb adlı tefsirinde Şia'ya yönelik tenkitler / Criticisms levelled against Shi'a in Fakh al-din al-Razi's Mafatih al-Ghaib

Abstract

ÖZET Çalışmamızın adı ?Fahreddûn er-Râzû'nin Mefâtûhu'l-Ğayb Adlı Tefsirinde Şia'ya Yönelik Tenkitler? dir. Çalışmamızda Sünnû müfessir ve kelamcı Fahreddûn er-Râzû'nin Mefâtûhu'l-Ğayb adlı ansiklopedik tefsirini esas aldık. Bu bağlamda Râzû'nin kendisinden sonraki birçok müfessire kaynak teşkil eden Mefâtihu'l-Ğayb adlı tefsirinde mâmiyye- snâaşeriyye Şiası'na yönelttiği eleştirileri tahlil etmeye çalıştık. Münasebet düştükçe diğer kaynaklara da müracaat ettik. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Râzû'nin hayatı, ilmû şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verdik. Ardından tefsir tarihi açısından Ehl-i Sünnet ve Şia hakkında genel bir malumat aktardık. Birinci bölümde Ehl-i Sünnet ile Şia arasındaki görüş farklılıklarına temel teşkil eden siyasi-mezhebû-itikadû içerikli konularda Râzû'nin eleştirilerini ele aldık. kinci bölümde ise Râzû'nin daha ziyade fıkhû konularla ilgili tenkitlerini zikrettik. Yine ikinci bölüm çerçevesinde Şia'nın bâtınû karakterli yorumlarından örnekler verdik. Çalışmamızda her iki mezheb arasında nübüvvet, ismet, beda ve takiyye gibi ûtikâdû konularda farklılıklar olduğunu tespit ettik. Şia imamet, ehl-i beyt, ulu'l-emr ve sahabe hakkında da mezhebû-siyasi içerikli görüşler ileri sürmektedir. Şia fıkhû konularda da Ehl-i Sünnet'e aykırı bazı görüşler ileri sürmüştür. Abdestte ayakların yıkanması, mesh, humus konularında olduğu gibiâ ¦ Şia ayrıca batınû tarzda yorumlar da yapmaktadır. Râzû bütün bunları detaylı bir şekilde tenkit etmektedir. Râzû, Şia'nın görüşlerinin Kur'an'a ve Hz Peygamber'in sünnetine dayandırılamayacağını delilleriyle birlikte göstermektedir. ANAHTAR KEL MELER: er-Râzû, Şia, Şii Kur'an Tefsiri, mamiyye- snaaşeriyye, Mefâtûhu'l-Ğayb. CRITICISMS LEVELLED AGA NST SHI?A IN FAKH AL-DIN AL-RAZI?S MAFATIH AL-GHAIB ABSTRACT This is a study based on Sunni theologian and commentator Fakhr al-din al-Razi?s encyclopedic work Mafatih al-ghaib. Relying mainly on this work, his criticism of the Twelver Shi?a or Imamiyya is examined. If necessary, we referred to other commentaries. This study consists of an introduction and two chapters. In the Introduction, the life, works and personality of al-Razi was explained. Brief information about Sunni and Shi?i Islam was given in this chapter. In the first chapter, there is also mention of al-Razi?s criticism of the socio-political issues which are the main reason for the emergence of different opinions in Sunni and Shi?i Islam. In the second chapter, al-Razi?s ideas and criticism especially on the legal issues was dealt with. The examples of the esoteric commentary of the Shi?a were also given in the second chapter. It is concluded that there are differences between Shi?i and Sunni Islam on the several theological issues such as nubuwwa (prophecy), ısma (innocence), bada? (change in God?s of decree), taqıyya (dissimulation). Shi?is put forward some political views in accordance with their sect on the issue of Ahl al-bayt, ulu?l-amr (the political and religious authority), and the companions of the Prophet. Shi?a also differ from Sunnis in their view on several legal issues. The issues of tax of fifth (humus), the washing of the foot in religious ablution (mash) are the examples of the legal points of differences. Shi?is interpret the Qur?an in an esoteric way. Al- Razi severely criticizes the Shi?is on all these issues. He tries to prove that the Shi?i ideas on these issues can not be based on the Qur?an and the prophetic sayings. KEY WORDS: Al-Razi, Shi?a, Shi?i interpretation of the Qur?an, Imamiyya (Twelver Shi?a) Shi?a, Mafatih al-Ghaib.