Zeytinbahçe ile Akarçay arasında kalan (Birecik) bölgenin bölgenin florası ve etnobotanik özellikleri

Abstract

Bu araştırma 2004–2006 yılları arasında Birecik ilçesi Zeytinbahçe ile Akarçay arasında kalan bölgenin florası ve etnobotanik özelliklerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma alanı Şanlıurfa il sınırları içinde, Türkiye’nin Grid sistemine göre C7 karesine girmektedir. Bölgede 62 familya ve 253 cinse ait 434 tür, 5 alttür ve 6 varyete olmak üzere 445 takson tespit edilmiştir. Saptanan taksonların 16’sı endemiktir. Alanın florasında Pteridophyta 2, Gymnospermae 1 taksonla, Angiospermae 442 taksonla temsil edilmiştir. Angiospermae’lerin 81 tanesi Liliopsida, 361’i ise Magnoliopsida sınıfına dahildir. Asteraceae (68 takson), Fabaceae (52 takson), ve Poaceae (40 takson) en fazla takson içeren familyalardır. Astragalus (8 takson), Medicago (8 takson), Trigonella (7 takson) ve Euphorbia (7 taxon) en fazla takson içeren cinslerdir. Raunkiaer’in hayat formları sıralamasına göre; Terofitler 220, Hemikriptofitler 165, Geofitler 36, Kamefitler 6 ve Fanerofitler 17’dir. Araştırma alanında tespit edilen 16 endemik bitkiden 1’i CR (çok tehlikede), 3’ü VU (zarar görebilir), 1’i NT (Tehdit altına girebilir), 1’i EN (tehlikede), 1’i CD (koruma önlemi gerektiren) ve 9’u LC (az tehdit altında) kategorilerine girmektedir. Araştırma alanında yapılan etnobotanik çalışma sonucu, toplanmış 445 taksondan 190’ın etnobotanik özelliği bulunduğu tespit edilmiştir. Bu bitkilerden 96’sı yem, 56’sı gıda, 25’i yakacak, 43’ü tıbbi amaçlı, 3’ü süpürge yapımında, 9’u süs bitkisi, 4’ü takı, 7’si çocuklar tarafından oyun amaçlı, 2’si nazar amaçlı, 9’u çay, 2’si tütüne katılan, 2’si boya, 2’si baharat, 5’i çardak, inşaat malzemesi, 2’si sepet, 5’i zehirli, 2’si temizlik, 2’si hasır, 3’ü at koşumu yapımı ve 3’ü maydanoz, nane, hardal bağı olarak kullanılmaktadır. Bazılarına halk tarafından sadece yöresel isim verilmiş olup, bu bitkilerin herhangi bir etnobotanik kullanımı bulunmadığı tespit edilmiştir.