216 numaralı 1315-1317/1897-1899 tarihli Urfa Şer'iyye sicilinin hukuksal analizi / A legal analysis of Urfa Sheriyye register dated 1315-1317/1897-1899

Abstract

ÖZET Çalışmamız 216 numaralı Urfa şer'iyye sicilinin hukuksal analizidir. Şer'iyye sicilleri Osmanlı mahkemelerine gelen davaların mahkemelerde tutulmuş olan kayıtlarıdır. Bunlar hem tarihsel, hem hukuksal, hem de sosyolojik olarak önem arzetmekte, o döneme ışk tutmaktadır. Çalışmamızda sicil içerisinde yer alan dava çeşitlerinin analizine tek tek yer verilmiştir. Dava çeşidi olarak defterde vekâlet, vasi tayini, nikâh, mehir, talak, miras, nafaka ve alışverişe dair kayıtlar bulunmaktadır. ncelemiş olduğumuz dönemin, Tanzimat dönemi olması dolayısıyla şer'iyye mahkemelerine gelen dava çeşitleri belli konularla sınırlıdır. Tanzimat döneminde yeni mahkemeler kurulmuş, bunların görev alanları belirlenmiştir. Buna göre şer'iyye mahkemelerinin yetki alanları kısıtlanmış, yeni kurulmuş olan laik karakterli Nizamiye mahkemeleri, şer'iyye mahkemelerinin bir kısım yetkilerini devr almıştır. Osmanlı adalet sistemi içerisinde yer alan mahkemelerde bu adalet tevzii görevini yerine getiren görevliler de vardır. Bunların ilki ve en önemlisi davaları gören ve hükme bağlayan hâkimdir. Hâkim dışında muhzır, mübaşir, katip gibi görevliler de mahkemede görev yapmaktadır. Anahtar Kelimeler: Şer'iyye sicili, hukuksal analiz, Tanzimat dönemi, şer'iyye mahkemeleri ABSTRACT This study is about the legal analysis of the Urfa Shar?iya Register, No. 216. Shar?iya registers were the registrations of the cases brought to the Ottoman courts. This were important documents, enlightening that period historically, legally and sociologically. In our study, different types of cases has been analysed one by one. As far as the case types were concerned, there were registrations related to procuration, guardian appointment, marriage, dowry, divorce, inheritance, alimony and shopping. The period we studied was the Tanzimat Period, the cases brought to the Shar?iya Courts were limited to certain subjects. During the Tanzimat Period, new courts were established and their authorities were determined. As a result of this, the authorities of Shar?iya Courts were narrowed down, while some of their authorities were carried over to the newly established secular Nizamiye Courts. There were some agents within the courts that were part of the Ottoman justice system who were performing the duty of justice distribution. Of the first and foremost of them was the judge who dealt with the cases and decided on them. Apart from the judge, officers like court usher, crier and clerk were also performing duties in the courts. Keywords: Shar?iya register, legal analysis, Tanzimat Period, Shar?iya Courts.