Annelerin inhaler ilaç uygulamaları hakkındaki bilgi düzeylerini etkileyen faktörler / The factors that effect the information level of mothers about the inhaler medicine applications

Abstract

Bu çalışma inhaler ilaç tedavisi alan çocukların annelerinin inhaler ilaç uygulamaları hakkındaki bilgi düzeylerini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma tanımlayıcı ve kesitsel bir araştırmadır. Şanlıurfa ilinde Aralık 2012-Mart 2013 tarihleri arasında Çocuk Hastalıkları Hastanesi ve Harran Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi süt çocuğu kliniklerinde çocukları inhaler ilaç tedavisi alan, araştırmaya katılmayı kabul eden 300 anne üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak uzman görüşü alınarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan annelerin yaş ortalaması 29.8±7.1 ve %61.7'sinin eğitim durumu okur-yazar değildir. Annelerin ortalama çocuk sayısı 3.4±2.0 evde yaşayan birey sayısı ortalaması 6.6 ± 2.8dir. İnhaler tedavi alan çocukların %.48.7'si kız, %51.3'ü erkek olup çocukların yaş ortalaması 10.93 ± 10.83 tür. Annelerin %52'si nebül ilacın uygulamasını kendisinin yaptığını, %47.3'ü hemşirenin hazırlayıp anneye verdiğini belirtmiştir. Nebül ilacı uygulama konusunda bilgiyi annelerin %80.7'si hemşireden, %15.3'ü diğer hastaların annelerinden aldığını belirtmiştir. Annelerin nebülizasyon uygulamasını yapma zamanları incelendiğinde; %88.7'sinin yanlış zamanda verdikleri belirlenmiştir. İnhaler ilacın birden fazla olması durumunda annelerin %36.3'ü ilaçları sırayla verdiklerini, %13'ü ilaçları karıştırarak verdiklerini belirtmiştir. Annelerin %85.3'ü ilacın hava akım hızını kendilerinin ayarladığını ve sadece %14'ü hemşirenin ayarladığını belirtmiştir. Annelerin %81.3'ünün ilacı yanlış yerde sakladıkları belirlenmiştir. Annelerin %73.3'ü çocuk uyuduğunda nebül ilacını verdiğini, %17.7'si maskeyi her gün değiştirdiğini, %80.6'sı nebül ilacı bitene kadar verdiğini belirtmiştir. Annelerin eğitim alma durumunun ilaç almak istemediğinde yapılan davranış, nebül ilacı bitene kadar verme arasında etkili olduğu bulunmuştur. Annelerin eğitim düzeyi, yaş, gelir düzeyine göre birden fazla ilacın veriliş şekli, uygulama zamanı, ilaç verilmediğinde saklama yeri, ilaç almak istemediğinde yapılan davranış, ilacı bitene kadar verme, doz atlama arasında yapılan analizde istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır. Çalışmada annelerin inhaler ilaçların uygulanması konusunda yeterli bilgilerinin olmadığı saptanmıştır. İnhaler ilaçların verilmesine bağlı hataların önlenmesi için annelerin inhaler ilaçların uygulanması konusunda bilgi gereksinimlerinin karşılanması çocukların solunum yolu hastalıklarının tedavi başarısını ve çocuk sağlığını doğrudan etkileyecektir