BÜVEYHÎLERDE İKTİSADÎ HAYAT

Abstract

Bir asırdan fazla süren Büveyhîler dönemi, İslam tarihinin önemli dönemlerinden biri olarak kabul edilir. Hicri 4. yüzyılda Abbasîlerin zayıflığından yararlanan Büveyhîler, H. 334 / M. 945 yılında Arap İslam Halifeliğinin başkenti olan Bağdat’ı ele geçirerek, H. 447 / M. 1056 yılında Selçukluların eline geçene kadar sürecek olan emirliklerini kurdular. Büveyhîlerin iktidara geldiği dönemde halifelik; siyasî, idarî ve özellikle çalışmamızın konusu olan ekonomik çalkantılarla önemli gerilemeler yaşıyordu. Bu durum, Adudüddevle (949-983) döneminde yakalanan refah, ilerleme ve istikrar ile birlikte değişmeye başladı. Devlet, kötü gidişatı iyileştirmek için tarıma ve ticarete güvendi. Bu bağlamda da ilk olarak, hazinenin birincil kaynağı olan tarım arazilerini kontrol etti ve mülkiyet biçimlerini siyasî çıkarlarına hizmet eden ve vergi gelirlerini garanti eden bir çerçevede yeniden düzenledi. Sonra, bol gelir sağlayan ticarî faaliyetlerini artırma yoluna gitti. Halifeliğin bölgelerini ve eyaletlerini sıkı bir şekilde kontrol ederek ticaret yollarının güvenliğini sağladı. Dönemin sanayi ürünlerini artırdı ve komşu ülkelere ihraç etti. Ayrıca üzerinde emirlerinin isimlerinin ve unvanlarının yazılı olduğu sikkeler bastırdı. Tüm bunlar Büveyhîler’in iktisadî hayatını canlandırdı. Çalışmada da tüm bu süreç araştırılmış ve Büveyhîler’in döneme ve bölgeye olan etkisine odaklanılmıştır.