Öğrenme Merkezli Liderlik Yaklaşımının Öğretmen Uygulamalarındaki Değişime Etkisinde Öğretmen Motivasyonu ile İş Birliğinin Aracılık Rolü

Abstract

Öğrenme merkezli liderler, sergiledikleri tutum ve davranışlarla öğretmenlerin güvenini kazanmakta; bu güven ortamı, öğretmenlerin yeni bilgi ve becerileri sınıf içi uygulamalara aktarmasını kolaylaştırmaktadır. Bu liderlik tarzı, aynı zamanda öğretmenlerin mesleki motivasyonunu ve aralarındaki iş birliğini artırarak öğretim süreçlerinin daha etkili hale gelmesini mümkün kılmaktadır. Günümüze kadar yapılan çalışmalar, öğrenci başarısını destekleyen ve okulun amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlayan liderlik biçimlerini incelemeye odaklanmıştır. Bu bağlamda, öğrenmeyi odağına alan liderlik davranışları, olumlu bir okul iklimi oluşturmak ve öğretmenlerin mesleki gelişimini desteklemek açısından önemli görülmektedir. Bu araştırmanın amacı, öğrenme merkezli liderlik yaklaşımının öğretmen uygulamalarındaki değişime etkisini, öğretmen motivasyonu ve öğretmenler arası iş birliği aracılığıyla incelemektir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel kesitsel tarama modeli çerçevesinde desenlenmiştir. Veriler, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Şanlıurfa il merkezindeki 49 farklı ortaokulda görev yapan 828 öğretmenden çevrim içi anket yoluyla toplanmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen katılımcılara ulaştırılan anketler Google Forms platformu üzerinden uygulanmıştır. Anket formu beş bölümden oluşmaktadır: Katılımcıların demografik bilgilerini içeren birinci bölümün ardından sırasıyla “Öğrenme Merkezli Liderlik Ölçeği”, “Öğretmen Uygulamalarında Değişim Ölçeği”, “Öğretmen Motivasyon Ölçeği” ve “Kolektif Yeterlik Ölçeği” yer almaktadır. Elde edilen verilerin analizinde, öğrenme merkezli liderliğin öğretmen uygulamalarındaki değişim üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, öğrenme merkezli liderlik davranışlarının öğretmen uygulamalarında anlamlı düzeyde pozitif değişim yarattığı görülmüştür. Bu değişimin, öğretmenlerin içsel motivasyon düzeyleri ve öğretmenler arası iş birliği aracılığıyla da dolaylı olarak gerçekleştiği belirlenmiştir. Özellikle öğrenmeyi destekleyen, kaynak sağlayan ve model olan liderlerin öğretmenleri daha fazla öğrenmeye teşvik ettiği, bu durumun da sınıf içi uygulamalara doğrudan yansıdığı bulgulanmıştır. Bu tez çalışması, öğrenme merkezli liderlik yaklaşımının yalnızca öğretmen davranışlarını değil, aynı zamanda okul kültürünü ve öğrenci başarısını etkileyebilecek potansiyele sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlar, okul yöneticilerinin liderlik tarzlarını değerlendirmeleri ve geliştirmeleri açısından yol gösterici nitelikte olup, eğitim politikalarının oluşturulmasında da kullanılabilecek uygulamalı veriler sunmaktadır. Bu kapsamda çalışma, öğrenmeyi önceleyen liderlik anlayışının öğretmen gelişimi ve okul etkililiği üzerindeki belirleyici rolünü vurgulamaktadır.