ELEKTRİK DAĞITIM SİSTEMLERİNDE YATIRIMLARIN CBS İLE PLANLANMASI: BOZOVA İLÇESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Elektrik enerjisine olan talep, toplumların gelişmişlik düzeyleriyle doğru orantılı olarak sürekli artmaktadır. Ancak bu artış, bazı enerji kaynaklarının hem kapasite hem de çevresel sürdürülebilirlik açısından yetersiz kalması nedeniyle yeni ve temiz enerji kaynaklarına yönelme zorunluluğunu beraberinde getirmiştir. Enerji yetersizliği, yalnızca yaşam standartlarını düşürmekle kalmayıp, üretim ve hizmet süreçlerinde aksamalara yol açarak ekonomik faaliyetleri ve gelecek nesillerin yaşam koşullarını ciddi şekilde tehdit edebilmektedir. Son yıllarda yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Mevcut enerjinin verimli kullanımını teşvik etmek amacıyla tasarruf tedbirleri, enerji kayıplarının azaltılması ve toplumsal bilinçlendirme kampanyaları, birçok ülkenin enerji politikalarının temel unsurları haline gelmiştir. Türkiye de bu küresel eğilime paralel olarak, enerji tüketiminde tasarrufu artırmaya ve çevresel etkileri minimize etmeye odaklanan teşvik politikalarını hayata geçirmektedir. Elektrik şebekelerinin modernizasyonu önemli bir stratejik öncelik olarak öne çıkmaktadır. Teknik olmayan kayıp-kaçak önlenmesi için elektrik dağıtım şirketleri, hizmet bölgelerine özgü etkili mücadele yöntemleri geliştirmektedir. Bu çalışmada, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesi mahallelerindeki elektrik dağıtım sistemleri 2022-2024 yılları arasında kapsamlı bir şekilde analiz edilmiştir. Çalışmanın temel amacı, elektrik kayıplarının mekânsal ve zamansal analizlerini gerçekleştirmek, tüketim eğilimlerini değerlendirmek ve bu doğrultuda yatırım planlamalarına yönelik stratejik öneriler sunmaktır. Çalışma kapsamında kullanılan veriler, akıllı sayaçlarla toplanan trafo bazlı enerji tüketim ve kayıp-kaçak verilerinden oluşmaktadır. Bu veriler, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı analiz yöntemleriyle işlenerek enerji kayıplarının ve tüketim eğilimlerinin detaylı bir şekilde ortaya konulması sağlanmıştır. Mekânsal analizlerde CBS, enerji kayıplarının yoğunlaştığı bölgeleri ve bu kayıpların mahalle düzeyinde dağılımını ortaya koymuştur. Zamansal analizler ise kayıp-kaçak oranlarındaki değişimlerin yıllık ve mevsimsel eğilimlerini ortaya koymuştur. Çalışmada, trafo kapasite yetersizlikleri, hat kayıpları ve kaçak kullanım gibi teknik ve teknik olmayan kayıplar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Trafo kapasitesinin artırılması, aşırı yüklenmiş hatların yenilenmesi ve kaçak kullanımın yoğun olduğu bölgelerde hedefe yönelik denetimlerin artırılması gibi stratejik yatırımlara ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma, yalnızca mevcut kayıpların analizini değil, aynı zamanda gelecekteki enerji talebinin öngörülmesini ve buna uygun yatırım planlarının oluşturulmasını sağlamaktadır. CBS'nin enerji yönetimi süreçlerine entegrasyonu, teknik kayıpların minimize edilmesi ve kaçak kullanımın önlenmesi için güçlü bir araç olarak değerlendirilmektedir. Şanlıurfa Bozova ilçesi özelinde gerçekleştirilen bu tezimde, Türkiye genelinde benzer sorunlara sahip bölgeler için bir model oluşturmakta ve enerji yönetiminde mekânsal-zamansal analiz yaklaşımlarının önemini vurgulamaktadır.