BİTLİS’TE NAKŞÎ-HÂLİDÎ TARİKATI (1850-2024)

Abstract

“Bitlis’te Nakşî-Hâlidî Tarikatı (1850-2024)” başlıklı bu çalışma, Nakşibendiyye tarikatının Hâlidiyye kolunun Bitlis vilayetine gelişinden günümüzdeki yapılanmasına kadar geçen tarihsel süreci ele almaktadır. Nakşî-Hâlidî tasavvufî geleneğin, Bitlis vilayetinde izlerinin görülmeye başlandığı XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren, şehrin Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki vilayet sınırları dikkate alınarak tarikatın bölgedeki dinî yapı ile sosyal ve siyasal dinamikler üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Doğu Anadolu’nun eğitim, kültür ve dinî merkezlerinden biri olan Bitlis şehrinin tasavvufî yaşamına değinen çalışma, tasavvuf ve tarikatların şehrin sosyo-kültürel dokusuna katkılarını ve bu katkıların zaman içinde nasıl değiştiğini görebilmek adına bir bakış açısı sunmaktadır. Tarikatın Bitlis vilayetindeki mekânları, önemli şahsiyetleri, bunların toplumsal ve siyasal olaylar karşısında gösterdikleri tepkiler ile bu olayların neticeleri de araştırmaya konu olmuştur. Tasavvuf ve tarikatlar tarihi alanında önemli katkılar sunmayı amaçlayan çalışma, Nakşî-Hâlidî tarikatının Bitlis’teki rolünü ve değişen dinamiklerini literatür taraması, arşiv belgeleri ve saha araştırmalarına dayanan veriler ile sözlü ve yazılı kaynaklardan elde edilen bilgi, belge ve bulguların tahlil edilmesiyle oluşturulmuştur.