İÇME VE KULLANMA SU SİSTEMİNİN KAYNAKTAN KULLANICIYA GÜVENLİĞİ VE HALK SAĞLIĞI AÇISINDAN ÖNEMİ, ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Abstract

Yeryüzündeki yaşamsal faaliyetlerin temel kaynağı sudur. Canlıların ihtiyaçları oranında temiz içme ve kullanma suyuna ulaşabilmeleri, sağlıklı bir hayatın devamlılığı için temel koşuldur. İnsanların daha konforlu bir yaşam için yoğun faaliyetleri sonucu sanayileşme, küresel ısınma, yoğun kimyasal ve pestisit kullanımı içme ve kullanma sularını tehdit etmektedir. Su kaynaklarının ve depolarının kirlenmesini önlemek amacıyla kamu kurumları çeşitli faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Bu faaliyetlerin yeterli olup olmadığı; içme ve kullanma suyunun kaynak ve depolarının korunması, güveliğinin sağlanması ve nihai tüketim noktasına mikrobiyolojik olarak kontamine edilmeden, kimyasal olarak da herhangi bir dışsal ajana maruz kalmadan ulaştırılması hedeflenmektedir. Adıyaman Merkez İlçe içme ve kullanma suyu kaynak ve su depolarında Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilen İçme Suyu Güvenlik Planı kullanılarak, su sistemlerinde iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı ile risk analizi yapılarak tehlike ve risklerin tespiti hedeflenmektedir. Su sisteminin risk analizlerinde; kaynak, depo ve şebekelerde insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek tehlikelerin varlığı tespit edilmiştir. İl Sağlık Müdürlüğü Çevre Sağlığı Birimi ile su tüketim miktarı baz alınarak Adıyaman Merkez İlçeyi temsil eden 12 izleme noktası oluşturulmuştur. İzleme noktalarından çalışmanın yürütüldüğü 2021-2023 yıllarında 832 kontrol izlemesi numunesi, 38 denetim izlemesi numunesi alınmıştır. İzleme noktalarından 5348 bakiye klor ölçümü yapılmıştır. Yapılan çalışmada Kontrol izlemesi analizlerinde 114 numunede mikrobiyolojik uygunsuzluk, 1 numunede fiziksel bulanıklık uygunsuzluğu tespit edilmiştir. Denetim izlemesi analizlerinin 8’inde mikrobiyolojik, 2’sinde fiziksel bulanıklık ile mikrobiyolojik uygunsuzluk birlikte tespit edilmiştir. Ayrıca izleme noktalarında yapılan bakiye klor ölçümü sonucunda 61 ölçümde 0,2 ppm’in altında serbest klor tespit edilmiştir. Serbest klor uygunsuzluk oranı %1,14’tür. Su depolarında 0,5 ppm rezidüel klorlama yapılmasına rağmen, tüm izleme noktalarında zaman zaman serbest klor tespit edilememesi; kontrol, denetim izlemesi numunelerindeki uygunsuzluk su şebekelerindeki asbest boru kullanımı ve sistemdeki güvenlik açıklarıyla örtüşmektedir. İsale hattı ve şebekelerde kullanılmış asbest boruların değiştirilmesi, risk analizinde tespit edilen güvenlik açıklarının giderilmesi gerekmektedir. Yapılan çalışmanın İçme Suyu Güvenlik Planının yerel yönetimlere içme ve kullanma su sisteminin güvenliği açısından rehberlik etmesi amaçlanmıştır.