1930-1946 YILLARI ARASINDA YAZILMIŞ ÇOCUK HİKÂYE KİTAPLARININ DİNİ MOTİFLER VE DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

1930-1946 yılları arasında yazılan çocuk hikâye kitaplarında dinî motiflerin ve değerlerin kullanım şekillerinin incelendiği bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmış ve veri toplama yöntemi olarak doküman incelemesi tercih edilmiştir. Araştırma kapsamında, 1930-1946 yılları arasında yazılmış 14 çocuk hikâye kitabı içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Söz konusu analizde, dinî motifler ve değerler başlıkları altında kitaplarda yer alan kavramlar incelenmiştir. Araştırma sonucu elde edilen bulgular, incelenen kitaplarda Allah, peygamber, melek, ahiret, kader gibi inançla ilişkilendirilen kavramlar ile namaz, hac, oruç, kurban, dua gibi ibadet motiflerinin bulunduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, incelenen kitaplarda, masallarda yaygın olarak kullanılan cin, peri, büyü, sihir gibi kavramların bulunduğu tespit edilmiştir. Motiflerin kullanım sıklığı ve çeşitliliği kitaptan kitaba değişiklik göstermektedir. Özellikle Allah kavramının kullanımı kitaplarda değişkenlik göstermiş; bazı kitaplarda yoğun, bazılarında sınırlı kalmıştır. İncelenen kitaplarda, dinî motifler arasında dua ve günlük dilde kullanılan dini motiflerin, namaz, hac, oruç ve kurban motiflerinden daha sık yer aldığı tespit edilmiştir. Ancak genel olarak dini motifler kitaplarda az kullanılmıştır.İncelenen kitaplarda, değerlerin (adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) dinî motiflere göre daha fazla yer aldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda, ele alınan dönemde din eğitiminin sınırlandırılması ve kısmen yasaklanmasının çocuk hikâyesi kitaplarına da yansıdığı ve bu kitaplarda dini motiflerin az yer aldığı tespit edilmiştir.