COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNDE DİN VE TOPLUM

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca toplumlar birçok doğal afet, savaş, kriz ve salgın hastalıklarla mücadele etmiştir. Son yüzyılın en büyük salgınların biri olarak nitelendirilen Covid-19 virüsü oldukça kısa bir sürede tüm dünyaya yayılarak neredeyse tüm kıtaları ve ülkeleri etkisi altına almıştır. Virüsün bulaş hızını azaltmak için tüm ülkeler karantina, sosyal izolasyon, toplu etkinliklerin yasaklanması, örgün eğitime ara verilmesi gibi tedbirlere başvurmuştur. Söz konusu tedbirler bireylerin sosyal ve toplumsal yaşamlarında ani ve köklü değişimler meydana getirmiştir. Sosyal ve toplumsal açıdan birçok değişim ve dönüşüme neden olan Covid-19 Pandemisi süreci eğitim, sağlık, aile vb. kurumların yanı sıra bireylerin dini yaşamlarında, inançlarında ve dini algılarında değişimlere neden olmuştur. Özellikle camilerin ve taziye evlerinin bu süreçte kullanım dışı kalması, virüse bağlı ölümlerin günden güne artması, ölen kişilerin defin ve taziye işlemlerinin yerel sağlık otoritelerinin belirlediği protokoller çerçevesinde yürütülmesi dini pratiklerde yaşanan değişimlerden bazılarıdır. Bununla birlikte müslüman bireyler için kutsal olan Ramazan ayı pandemi döneminde her zamankinden farklı şekilde yaşanmıştır. Ramazan ayı boyunca camilerde birlikte kılınan teravih namazları ve düzenlenen toplu iftarlar müslüman toplumlarının önemli ritüellerinden olmakla birlikte Covid-19 Pandemisi sürecinde bu etkinliklerde kısıtlamalara gidilmiştir. Toplu şekilde gerçekleştirilen iftarlar ve kılınan teravih namazları bu süreçte evde veya daha küçük gruplar halinde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, hac ve umre gibi kutsal ziyaretler de pandemi nedeniyle durdurulmuş veya kısıtlanmıştır. Sonuç olarak, Covid-19 Pandemisinin müslümanların manevi yaşamlarını ve dini ritüellerini etkilediği; geleneksel uygulamalarda değişikliklere neden olduğu açıktır. Bu çalışmanın temel amacı Covid-19 Pandemisinin bireylerin dini algılama biçimlerinde ve ritüellerinde meydana getirdiği değişimleri incelemek; dini algıların pandemi sürecindeki baş etme mekanizmalarına etkisini irdelemektir. Belirlenen temel amaç çerçevesinde Covid-19 tanısı alan ve almayan bireyler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler ise yarı-yapılandırılmış derinlemesine görüşme tekniğive doküman analizi kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmanın evrenini Şanlıurfa ilinde yaşayan yetişkin bireyler oluşturmaktadır. Çalışmaya 6 kadın ve 6 erkek olmak üzere toplam 12 birey dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil edilen kadın katılımcıların 3’ü Covid-19 tanısı alan katılımcılar iken 3 katılımcı ise Covid-19 tanısı almayanlardan seçilmiştir. Bununla birlikte araştırmaya dahil edilen erkek katılımcıların 4’ü Covid-19 tanısı alan katılımcılar iken 2 katılımcı ise Covid-19 tanısı almayanlardan seçilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular temalandırılarak betimsel analiz tekniği ile değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda Covid-19 Pandemisi sürecinde uygulanan ev karantinalarının toplum üzerinde dinin bütünleştirici etkisinin azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada bireylerin hastalık süreciyle başa çıkmak adına duaya yöneldikleri ulaşılan diğer bulgular arasındadır. Bununla birlikte çalışmada Covid-19 Pandemisi sürecinde bireylerin yaşadıkları kaygı ve ölüm korkusunun bireysel dindarlık algısını arttırdığı saptanmıştır