İYON KANALLARI BLOKERLERİNİN KARBONHİDRAT METABOLİZMASI VE DİYABET ÜZERİNE OLUMLU OLUMSUZ ETKİLERİ

Abstract

İyon kanalları, hücre zarında bulunan ve iyonların zar boyunca hareketini kolaylaştıran büyük protein kompleksleridir. Karbonhidrat metabolizmasını etkileyen olaylar kan glikoz seviyelerini artırabilir veya azaltabilir. Diyabet, karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasının bozulmasıyla karakterize kronik, karmaşık bir metabolik hastalıktır. Bu tez çalışması, iyon kanalı blokerlerinin diyabet üzerindeki etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır. Diyabetik aktiviteyi belirlemek için, en çok tercih edilen iyon kanalı blokerlerinden olan; naringenin, meksiletin, azimilid, diazoksid, diltiazem ve verapamil çalışılmıştır. Bu blokerlerin hücre içi ve hücre dışı iyon konsantrasyonlarına etkisinin yanı sıra, hücrelerin şeker tüketim durumu ve enzim aktivitesi üzerine etkileri de analiz edilmiştir. Spektrofotometrik yöntem kullanarak α -amilaz ve α -glikozidaz enzim inhibisyonu belirlenmiştir. Hücre kültürü çalışmaları için, Alamar Blue yöntemi kullanılarak, hücre çoğalmasını etkilemeyen bileşik konsantrasyonu belirlenmiştir. Daha sonra, hücre içi sıvıdaki sodyum, potasyum ve kalsiyum iyonlarının konsantrasyonları indüktif olarak eşleşmiş plazma spektroskopisi (ICP-OES) yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. Yapılan enzim aktivite çalışmalarında; α-glikozidaz enzimi üzerinde naringenin, meksiletin, diltiazem ve diazoksit bileşiklerinin inhibitör, verapamil ve azimilid bileşiklerinin ise aktivatör etkiler gösterdiği gözlemlenmiştir. α-Amilaz Enzimi ile yapılan çalışmalar sonucunda naringenin, azimilid, diazoksit ve diltiazem blokerlerinin bu enzimin aktivasyonuna neden olduğu, meksiletin ve verapamilin ise inhibitör etki gösterdiği gözlemlenmiştir. Hücre kültürü çalışmalarında iyon kanalı blokerleri yüksek ve düşük şeker oranlarında H9c2 ve PANC-1 hücre hatlarında nasıl etki gösterdiği araştırılmıştır. Deney sonucuna göre; yüksek glukoz ortamında meksiletin ve naringenin kas hücrelerinin şeker tüketimini teşvik edici etki gösterdiği, verapamil ve diltiazemin ise kas hücrelerinin şeker tüketimini düşürücü etki gösterdikleri görülmüştür. Tüm sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde naringenin α-glikozidaz enzimi için inhibitör olduğu, kas hücrelerinin şeker tüketimini teşvik nazara alındığında; diyabet hastaları için alternatif olarak kullanımının uygun olabileceği görülmekle beraber, α-amilaz enzimini aktive ettiği için öğün sırasında tüketilmesinin kan şekerini yükseltebileceği görülmektedir. Bu nedenle yemeklerden en az iki saat sonra alınması tavsiye edilebilir. Meksiletin, azimilid ve diazoksit iyon kanalı blokerlerinin antidiyabetik özellik gösterdiği ve diğerlerine nazaran diyabet hastaları için kullanımının daha uygun olduğu değerlendirilmiştir. Sonuç olarak iyon kanal blokerlerinin diyabetik koşullarda, normal koşullara göre farklı davranışlar sergilediği, bu nedenle nasıl kullanılması gerektiği ile ilgili bu çalışma ile yeni bir bakış açısı önerilmiş olsa da in vivo deneylerle daha net bulgulara ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır.