KANSER HASTALARINA UYGULANAN PSİKOEĞİTİM PROGRAMININ HASTALARIN UYKU KALİTESİNE VE ALGILADIKLARI STRES DÜZEYLERİNE OLAN ETKİSİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalışma kanser hastalarına uygulanan psikoeğitim programının hastaların uyku kalitesine ve algıladıkları stres düzeylerine olan etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma, ön test-son test ve deney-kontrol gruplu deneysel tiptedir ve araştırmanın evrenini 01.04.2023- 25.08.2023 tarihler arasında bir eğitim ve araştırma hastanesinde tedavi alan hastalar oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemini ilgili hastanede yatmakta olan ve dahil edilme kriterlerini karşılayan hastalar oluşturmuştur. Araştırma verileri; Kişisel Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) ve Richard-Campbell Uyku Ölçeği (RCUÖ) kullanılarak elde edilmiştir. Çalışmaya 16 deney ve 16 kontrol grubu olmak üzere toplam 32 hasta katılmıştır. Deney grubunun %56,3’ü kadın, %56,3’ü şehirde yaşamakta, %81,3’ü evli, %43,8’i düşük gelir durumuna sahip, %25’i GİS sistem kanserlerine sahip, %62,5’i başka bir kronik hastalığa sahip ve %50’si kendi psikolojisini düşük olarak belirtmiştir. Çalışmaya katılan kanserli bireylerin gruplara göre algılanan stres ve uyku puan ortalamalarının karşılaştırıldığında deney grubunun ASÖ ön test puan ortalamasının 47,5 ± 5,07, ASÖ son test puan ortalamasının 43,13 ± 4,77 olduğu; RCUÖ ön test puan ortalamasının 51,09 ± 11.56, RCUÖ son test puan ortalamasının ise 58,65 ± 11,05 olduğu belirlenmiştir. Psikoeğitim sonrası deney grubundaki hastaların algıladıkları stres deney grubuna göre anlamlı bir şeklide azalmış (t= 6,143, p<0,001); uyku kalitesi ise anlamlı bir şeklide artmıştır (t= 5,736, p<0,001). Çalışmaya dahil edilen kontrol grubunun ASÖ ön test puan ortalamasının 41,56 ± 4,1, ASÖ son test puan ortalamasının 44,25 ± 5,52 olduğu; RCUÖ ön test puan ortalamasının 56,98 ± 13,51, RCUÖ son test puan ortalamasının ise 55,74 ± 14,46 olduğu belirlenmiştir. Kontrol grubundaki kanser hastaların algılanan stres ölçeği ön test-son test puan ortalamaları arasında anlamlı farkın olmadığı tespit edilmiştir (P=0,098). Kontrol grubundaki kanser hastalarının uyku kaliteleri ön test-son test puan (p=0,356). Araştırmanın sonuçlarında elde edilen bulgular doğrultusunda uygulanan psikoeğitim programının kanserli bireylerin algıladıkları stres düzeyini azalttığı ve uyku kalitesini artırdığı tespit edilmiştir.