AHMET HAMDİ TANPINAR’ IN ROMANLARINDA YAPI VE TEMA

Abstract

Ahmet Hamdi Tanpınar; hikâye, şiir, deneme, inceleme ve eleştiri gibi pek çok türde eserleriyle ve Türk edebiyatında şair kimliğini de hissettiren önemli romanlarıyla dikkat çekmektedir. Roman ve öykülerini şiir anlayışından farklı görmeyen yazar, “dilde rüya hâlini kurmak” gayreti içerisindedir. Tanpınar, Türk romanının modern bir kimlik kazanmasında önemli bir role sahiptir. Roman türünde alışılmışın dışında kullandığı tekniklerle kullandığı “zaman” ve “mekân” unsurlarıyla, olay örgüsünü vermek istediği ve ön plana çıkardığı meselelerle eritmesi yönünden romanın tarihsel gelişiminde farklı bir yol açmıştır. Yazar, roman türünde teknik ve yapı unsurlarında yaptığı yenilikler dışında kendisine mesele edindiği mevzuları da roman içinde roman kişilerinin ağzından vererek düşünceyi olaylardan daha önemli bir yere oturtmaktadır. Bu yönüyle Tanpınar’ın romanları yapısı kadar temalarıyla da önem arz etmektedir. Tezin ilk bölümünde Tanpınar’ın romanları yapı bakımından incelenmiştir. Söz konusu bölümde romanlar; olay örgüsü, mekân, zaman, kişiler, anlatıcı ve dil ve üslup yönünden ele alınırken kullanılan anlatım teknikleri de belirlenmiştir. İkinci bölümde ise romanlar tema yönünden incelenmiş olup hürriyet, Doğu- Batı sorunsalı, kadın, aşk, yalnızlık, korku, kader, cinsellik, sanat, ölüm gibi alt başlıklar oluşturulmuştur.