HURUFAT DEFTERLERİNE GÖRE ERGANİ KAZASI (1691-1834)

Abstract

Bu çalıĢmada Osmanlı dönemi Ergani kazasındaki vakıf müesseseleri incelenmektedir. Tezin amacı Eski Ergani’deki vakıf kurumlarını tespit etmek ve buradaki vakıf kültürünü ortaya çıkarmaktır. ÇalıĢmanın ana kaynağı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ArĢivi’nde bulunan Ergani hurufat defterleridir. Vakıf müesseselerine yapılan görevli atamalarının kaydedildiği bu defterler 1691-1834 yılları arasını kapsamaktadır. Hurufat defterlerinden elde edilen verilerle bölgedeki cami, mescit, medrese, mektep, darülkurra ve zaviye gibi vakıf kurumları tespit edildi. Bu vakıfların hangi dönemde kurulduğu, ne kadar süre ayakta kaldığı, Ģehirdeki dağılımı, banileri, gelirleri, personeli ve faaliyetleri mercek altına alındı. ÇalıĢma giriĢ ile üç ana bölümden oluĢmaktadır. GiriĢ bölümünde önce Ergani’nin tarihçesine kısaca değinilmiĢtir. Ardından tezin ana kaynağı olan hurufat defterleri hakkında genel bilgi verilmiĢ ve Ergani hurufat defterleri incelenmiĢtir. Tezin birinci bölümü Ergani’de idari yapı ve görevliler ile ilgilidir. Ġkinci bölümde Eski Ergani’de tespit edilen cami ve mescitler ele alınmıĢtır. Önce kaza merkezindeki, ardından köylerde bulunan yapılar incelenmiĢtir. Tezin üçüncü ve son bölümünde ise önce Ergani’deki medrese, mektep ve darülkurra gibi eğitim kurumları ele alınmıĢ, ardından bölgedeki zaviyeler hakkında bilgi verilmiĢtir.