TÜRKİYE’DE SEÇİM EKONOMİLERİNİN MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Abstract

Demokrasinin hâkim olduğu yönetim şekillerinde yöneticinin belirlenmesi, belirli şartları sağlayan seçmenlerin oy kullanma tercihleri ile mümkün olmaktadır. Dolayısıyla seçmenlerin oy kullanma davranışı ve bu doğrultudaki kararı, özellikle siyasi gelişmeler sonucunda belirlenebilmektedir. Aynı zamanda seçmenler oy kullanma sürecinde, siyasi gelişmeleri yakından takip ederek veya belli kişi/kişilerin siyasi tercihlerini dikkate alarak oylamaya katılabilmektedir. Politikacılar ise seçimlerden önce fırsatçı politikalar izleyerek, seçimlerde şansını arttırmayı tercih edebilmektedir. Bu doğrultuda politikacılar, seçim dönemlerinden önce birçok makroekonomik değişkenin etkileneceği faaliyetler yürütebilmektedir. Politikacılar seçim dönemlerinde özellikle ekonomik büyümeyi destekleyen, işsizliği azaltan faaliyetleri yürütmekte ve toplam talebin artmasını amaçlamaktadır. Bu çalışma ile Türkiye’de iktidarda bulunan partilerin seçim öncesi politik konjonktür teorilerine bağlı politikalar geliştirip geliştirmediği incelenmiştir. İnceleme yapılırken geleneksel fırsatçı politikalar teorisi çerçevesinde siyasetin ekonomiye müdahalesi dikkate alınmıştır. Çalışmada 1980-2019 dönemleri arasında gerçekleşen genel seçimlerin, Türkiye ekonomisinde politik konjonktürel dalgalanmalar teorisini destekleyen gelişmelere neden olup olmadığı yıllık veriler ile araştırılmıştır. Belirtilen teorinin tespit edilmesi için cari işlemler dengesi, bütçe dengesi, kamu personel giderleri ve transfer harcamaları değişkenleri kullanılmıştır. Genel seçimlerin yapıldığı yıllar ise kukla değişkenler ile belirtilmiştir. Nordhaus’un “geleneksel fırsatçı modeli” çerçevesinde Alesina, Cohen ve Roubini (1991)’nin çalışmalarında kullandığı otoregresif model ve Lee-Strazicich (2003) ile Meng, Lee ve Payne (2017) yapısal ii kırılmalı birim kök test modeli ile analiz yapılmıştır. Ayrıca her bir seçim döneminin ayrı ayrı incelenmesi için de farklı bir otoregresif model oluşturulmuştur. Analiz sonuçlarına göre, belirtilen dönemde gerçekleşen on bir genel seçimin incelenen değişkenler üzerinde etkili olduğu ve seçim ekonomisinin uygulandığına dair bilgilere ulaşılmıştır. Yapılan incelemelerde ekonomik koşullara, siyasi yapıya ve seçmen tercihlerine bağlı olarak seçim öncesinde uygulanan politikaların ve çalışmaların değişebileceği de ortaya çıkmıştır.