METEOROLOJİK KURAKLIK EĞİLİMİNİN ALANSAL VE ZAMANSAL YAYILIMININ FARKLI YÖNTEMLERLE DEĞERLENDİRİLMESİ: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ

Abstract

Küresel ısınma iklim değişiminin en önemli nedenleri arasında sayılmaktadır. Son yıllarda sellerin, taşkınların, kuraklık vb. doğal afetlerin frekansını ve şiddetini artırması iklim değişikliğinin işareti olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda; 19.242 km² ‘lik yüz ölçüme sahip Şanlıurfa ilinde yürütülen çalışmada; De Martonne (IDM), De Martonne-Gottman (IDMG) ve Erinç (Im) yöntemleriyle meteorolojik kuraklığın 2 farklı periyotta alansal ve zamansal yayılımının belirlenmesi amaçlanmıştır. İl sınırları içerisinde ve il sınırları dışında bulunan 12 meteoroloji gözlem istasyonundan aylık temin edilen uzun yıllar toplam yağış (mm), ortalama sıcaklık (ºC) ve ortalama maksimum sıcaklık (ºC) serileri temel materyal olarak kullanılmıştır. Her istasyon için üç yöntem kullanılarak yıllık kuraklık indeks değerleri hesaplanmıştır. Hesaplanan kuraklık indeks serilerinde eksik yılları olan istasyonlar ve tam seriye sahip istasyonlar arasında korelasyon ve regresyon analizi ile eksik yıllar tamamlanmıştır. Atatürk barajının su tutmaya başladığı 1991 yılı 2.dönemin başlangıç yılı alınarak istasyonlara ait seriler 1. periyot (1961-1990) ve 2. periyot (1991-2020) olacak şekilde 2 farklı zaman ölçeğine bölünmüştür. İstasyonları temsil eden kuraklık indeks serilerinin medyan değerleri kullanılarak Ters Uzaklık Yöntemi ile 200x200 m çözünürlükte 2 farklı periyot için Şanlıurfa’nın IDM, IDMG ve Im yıllık iklim sınıfı haritaları üretilmiştir. Sonuç olarak; IDM, IDMG ve Im yöntemlerine göre Şanlıurfa ilinde meteorolojik kuraklığın alansal ve zamansal yayılımının güneyden kuzeye doğru olduğu; 2. Periyotta kuraklık şiddetinin güneyde arttığı, yöntemler arasında anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur. Atatürk, Birecik ve Karkamış barajlarının güneyden kuzeye doğru olan kuraklık yayılımını engelleyemediği saptanmıştır.