BEŞ İBADET İLE İLGİLİ YENİ GELİŞMELERDE MAKASID İCTİHADI

Abstract

Âlemlerin Rabbi ve lütfuyla salih ameller hasıl olan, kullarına merhamet eden, onlara güçlerinin yetmeyeceği işleri yüklemeyen, Resulü Hz. Muhammed'i gönderen Âlemlere rahmet olarak, farzları yerine getirmeleri için onlara dosdoğru yolu gösteren ve zorluk anında kolaylaştıran Allah'a hamdolsun. Tezimizin amacı, temizlik, namaz, oruç, zekât ve hac ibâdetlerindeki içtihatlarla ilgili gelişmeleri ve ortaya çıkan fıkıh meselelerini ele alırken makasıd fıkhının rolünü ele almaktır. Bu araştırma iki bölümden oluşmaktadır: Birinci bölüm Teori ve Uygulama Arasında Makasıd İçtihadı hakkındadır. Bu bölüm dört konu içermektedir. Birinci konu: Terminolojide yer alan kavramlar ile ilgilidir. Bu bağlamda içtihadın tanımı, makasıdın önemi ve amaçları, maksad ile sebep ilişkisi ele alınmıştır. Daha sonra maslahatların makasıdla ilişkisi ve zorunlu makasıd durumları incelenmiştir. İkinci konuda Makasidü’l-ictihadın alanları ve ilkeleri ele alınmıştır. Bu bölümde ilkelerin tanımı yapılmış ve tasnifine yer verilmiştir. Konuyla ilişkisinden dolayı Mesâlihü’l-mürsele, Örf, hükümlerin istinbatında göz önünde bulundurulması gereken gerekçeler gibi konular ele alınmış ve katʻî ve zannî olan alanlar açıklanmıştır. Üçüncü konuda makasıd içtihadı tarihi, kronolojik sıralamasına göre başta Hz. Peygamber olmak üzere, daha sonra sahabe, tabiîn, tebei tabiîn, tedvin dönemi, müctehit imamlar dönemi ve günüzdeki durumu ele alınmıştır. Dördüncü konu: Makâsid ictihadının önde gelen bilginleri ve bunların yöntemleri hakkındadır. Bu bağlamda Makâsid ictihadında önemli rol üstlenen İbn Aşur, el-Karadavi, er-Raysuni gibi. üç çağdaş bilginin çalışmasına yer verilmiştir. İkinci bölüm: Temizlik, namaz, oruç, zekat, hac gibi beş ibadet, meydana gelen yeni olaylar bağlamında ele alınmıştır. Her bir ibadet müstakil bir başlık altında zikredilmiş, yine her biri için farklı örnekler ele alınmış, fukahanın konu hakkındaki içtihadına yer verilmiş ve tercihe şayan olan görüş belirtilmiştir, Sonuç bölümünde, bu çalışmada varılan sonuçlara ve birkaım önerilere yer verilmiştir. Maksatları en iyi bilen Allah’ın hayırlı olan işlerden bize muvaffakiyetler vermesini temmenni ediyoruz