ENDÜSTRİ 4.0 BİLEŞENLERİNİN BAĞIMSIZ DENETİM SÜRECİNE MUHTEMEL ETKİLERİ: UYGULAMA VE DEĞERLENDİRMELER

Abstract

Bu tez çalışmasında, Endüstri 4.0 bileşenlerinin (Nesnelerin interneti, yapay zekâ, büyük veri, blok zinciri, dijital ikiz, dijital teknoloji platformları vb.) bağımsız denetim sürecine yakın gelecekteki muhtemel etkilerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede nitel araştırmalarda Delphi, nicel araştırmalarda ise beşli likert ölçekli anket yönteminden faydalanılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda delphi yönteminde veriler, altı kategori ve yirmi adet ucu açık soru listesiyle konunun uzmanı on iki kişiden oluşturulan odak grup katılımcılarının iki turdaki değerlendirmelerinden sağlanmıştır. Anket yönteminde ise, Endüstri 4.0 bileşenleri alt boyutlarına ilişkin toplamda 64 adet sorudan oluşan beşli likert ölçekli anket ile 380 meslek mensubunun katılımı sağlanarak elde edilmiştir. Delphi yöntemiyle elde edilen verilere içerik analizi, anket yönteminden elde edilen verilere ise güvenilirlik, korelasyon, tek yönlü anova, Ki-Kare ve T-testi analizleri uygulanmıştır. Delphi ve anket yöntemlerinden elde edilen ortak bulgulara göre Endüstri 4.0 bileşenlerinin etkisiyle yakın gelecekte bağımsız denetimde; sürekli ve tam denetimlerin, iyileştirilmiş güvencenin, zaman ve maliyet kazanımlarının sağlanacağı, denetimde etkinlik ve verimliliğin, işlem ve belgelere ilişkin doğruluk ve güvenilirliğin artacağı, verinin kapsam ve çeşitliliğinin genişleyeceği, bağımsız denetçilerin daha yüksek yetkinliklere sahip olacağı öngörüleri belirlenmiştir. Buna karşın, bağımsız denetçi yargısının geçersiz kalacağı, bağımsız denetim ücretlerinin gerileceği, düzenleyici boşlukların oluşacağı, yapay zekanın bağımsız denetim standartlarını oluşturulacağı, küçük ve orta ölçekli denetim V firmalarına ihtiyaç duyulmayacağı, denetim riskinin ortadan kalkacağı, mesleğe olan ilginin azalacağı ve iş kayıplarının meydana geleceği yönündeki öngörüler, anket yöntemi katılımcılarınca benimsenirken, delphi yöntemi kapsamında odak grup katılımcıları tarafından kabul görmemiştir. Sonuç olarak çalışmada, manuel uygulamalar yerine otonom sistem uygulamalarının sağlayacağı esneklik, bağımsız denetçilerin faaliyetlerinde önemli etkileri meydana getireceği tespit edilmiştir