KARBONĠK ANHĠDRAZ-IX ENZĠM ĠNHĠBĠTÖR ÖZELLĠĞĠ GÖSTEREN YENĠ AROMATĠK SÜLFONAMĠT TÜREVLERĠNĠN ANTĠKANSER ÖZELLĠKLERĠNĠN ĠNCELENMESĠ

Abstract

CA-IX enzimi, çeĢitli solid tümörlerde yüksek düzeyde sentezlenirken, normal dokularda sınırlı bir Ģekilde sentezlendiği, bu yüzden kanser tedavisi için özellikle çekici bir hedeftir. Transmembran karbonik anhidraz enzimlerinden olan CA-IX, tümör metabolizması ile iliĢkili olarak bilinen en önemli enzimlerden biridir. CA-IX tümörlü hücrelerin hücre içi ve hücre dıĢı pH düzenlenmesini sağlayarak hipoksik ve asidik koĢullara adaptasyonunu sağlar. CA-IX, tümör hücresinin büyümesi ve hayatta kalması için uygun bir hücre içi pH sağlayıp, aynı zamanda hücre dıĢı asidikliği artırarak tümör hücresinin invazivliğinide kolaylaĢtırmaktadır. Son zamanlarda; CA-IX’a spesifik küçük molekül inhibitörleri kullanılarak CA-IX’un katalitik aktivitesine yapılan farmakolojik müdahaleler sonucunda kanser hücrelerinin pH düzeninin bozulduğu, primer tümör büyümesi ve metastazının zarar gördüğü gösterilmiĢtir. Klinik öncesi ya da klinik olarak geliĢtirilmekte olan bu maddelerin birçoğu, kanser tedavisi için yeni bir hedef strateji oluĢturmaktadır. Bundan dolayı karbonik anhidraz (CA) inhibitörleri; potansiyel yeni bir anti-tümör ajan sınıfı olarak önerilmiĢtir. Sülfonamitler çok çeĢitli biyolojik aktiviteye sahip olup, son zamanlarda ise in vitro ve/veya in vivo ortamda antikanser aktivite gösterdiği tespit edilmiĢtir. Antikanser aktivitesini çeĢitli mekanizmalar üzerinde gerçekleĢtirmekte olup en önemli mekanizması karbonik anhidraz izozimlerinin inhibisyonu yoluyla olmaktadır. Bu çalıĢmanın amacı, CA-IX’a yüksek afinite gösteren, yeni sentezlenen 8 amin ve imin sülfonamit türevi inhibitörlerin CA-IX-pozitif ve CA-IX-negatif hücre hatlarının proliferasyonu ve apoptozisi üzerindeki etkisi ile bu etkinin intracellular serbest radikal üretimi ile korelasyonunu incelemektir. Bu amaçla, CA-IX sentezleyen HELA (insan serviks adenokarsinom hücre hattı) CA-IX sentezlemeyen MDA-MB-231 (insan metastazik göğüs adenokarsinom hücre hattı) kontrol olarakta; PNTA1 (normal insan prostad hücre hattı) kullanıldı. Sülfonamid türevi bileĢiklerin hücre canlılığı üzerine etkileri WST-1 testi ile belirlendikten sonra her bir bileĢiğin IC50 değeri hesaplandı. ÇalıĢmada kullanılan sekiz madde arasından, sitotoksik etki düzeyi yüksek olan 7. ve 8. maddelerin; hücre proliferasyonu üzerindeki etkisi BrdU elisa yöntemi, apoptoz ve nekroz etkisi flow sitometrik annexin-V analizi, hücre içi serbest radikal değiĢimi ROS yöntemiyle incelendi. Yüksek sitotoksik etki gösteren 7. ve 8. bileĢiklerin IC50: 14,92-23,91µM değerlerinin antiproliferatif etki gösterdiği tespit edildi. Bu maddelerin HELA hücreleri üzerinde apoptotik etki etki gösterdiği ve bu etkinin çoğunlukla erken apoptozis safhasında olduğu gözlemlendi. Ayrıca apoptotik etkinin ROS artıĢıyla korelasyon gösterdiğide tespit edildi. Bu araĢtırmayla laboratuarımızda sentezlenen yeni amin ve imin sülfonamit türevlerinin kanser ve normal hücre hatları üzerindeki etkilerini gösteren verilerin literatürde ilk kez yer alması sağlanacaktır. Bu projeden elde edeceğimiz veriler, hayvan deneyleri ve ardından klinik faz çalıĢmaları gibi yeni projelere ıĢık tutacak ve özellikle kanser tedavisi için yeni ve özgün çalıĢma alanları doğuracaktır.