ŞANLIURFA-HARRAN OVASINDA TARIMSAL ÜRETİMDE SUYUN EKONOMİK ANALİZİ

Abstract

Bu çalıĢmanın amacı ġanlıurfa-Harran Ovası’nda, tarımsal sulamada kullanılan suyun ekonomik değerinin belirlenmesi ve araĢtırma sahasındaki tarım iĢletmelerinde; su iĢletmeciliği, fiyatlandırma, yaĢanan sorunlar ve tarımsal danıĢmanlık için ödeme istekliliğinin belirlenmesidir. Örneklem hacmi, basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile %95 güven sınırında ve %5 hata payı ile 375 olarak hesaplanmıĢtır. ÇalıĢmada birincil ve ikincil veriler kullanılmıĢtır. Birincil veriler anketler yoluyla, ikincil veriler ise ilgili kurum, kuruluĢ ve önceki çalıĢmalardan elde edilmiĢtir. Anketler, iĢletmelerde çiftçiler ile yüz yüze görüĢmeler yoluyla 2018 yılında yapılmıĢtır. Elde edilen veriler istatistiki olarak analiz edilerek, tarım iĢletmelerinin demografik yapıları, çalıĢma sahası içinde yer alan çiftçilerin su, sulama birliği, su yönetimi ve iĢletilmesine bakıĢları, suya dayalı oluĢan gelir artıĢı, su ekonomisi ve tarımsal danıĢmanlık için ödeme isteklilikleri tespit edilmiĢtir. Sonuçlara göre, çiftçilerin eğitimi, yaĢı, deneyimi, arazi miktarı ve gelirlerinin istatistiki olarak anlamlı düzeyde araĢtırılan faktörleri etkiledikleri belirlenmiĢtir. Tarımsal danıĢmanlık için ücret ödemeyi kabul edenlerin oranı %22.90 olup, bu katılımcıların ödemeyi kabul ettikleri ortalama ücret miktarı 17.67 TL/da’dır. Bu oran tüm katılımcılar için ortalama 4.00 TL/dekar olarak hesaplanmıĢtır. ÇalıĢmanın ikinci bölümünde, ġanlıurfa-Harran Ovası tarımsal sulama alanlarının 2017 yılı ürün deseni, ilgili kurumlardan alınan veriler doğrultusunda belirlenmiĢtir. Bu ürün deseninin su ihtiyacı, “Türkiye’de Sulanan Bitkilerin Bitki Su Tüketim Ġhtiyaçları” rehberi dikkate alınarak belirlenmiĢ olup, 2017 yılı maliyet verileri ile birlikte analize tabi tutulmuĢlardır. GAP-Harran Ovası’nda yetiĢtirilen ürünlerin belirlenmesinde ürünlere verilen sübvansiyonların, çiftçilerin ürün deseni seçiminde, etkili olduğu belirlenmiĢtir. Ovada, tarımsal sulamada kullanılan 1 m3 sulama suyu ile mevcut ürün deseninden, 0.017 kg verim elde edildiği tespit edilmiĢtir. Harran Ovası’nda 2017 yılı ürün deseni ile 13 459,45 TL/ha gayrisafi üretim değerine ulaĢılmıĢ olup, tarımsal sulamada kullanılan 1 m3 su ile 0.812 TL gayrisafi üretim değerine ulaĢıldığı belirlenmiĢtir. Bu değer, aynı zamanda suyun ekonomik değeri olup, suyun etkin ve verimli kullanılması açısından su fiyatlandırmasında karar vericiler tarafından dikkate alınmalıdır. Ayrıca çiftçilerin eğitim seviyelerinde ve gelirlerinde önemli bir artıĢın sağlanması amacıyla, çalıĢma sahasında eğitim ve yayım faaliyetlerinin, nitelik ve niceliklerinin, arttırılarak sağlanması gerekmektedir. Bu durum doğrudan çiftçi, bölge ve ülke refahına olumlu katkı sağlayacaktır.