FİRMALARDA NAKİT KÂR PAYI DAĞITIM POLİTİKALARINI ETKİLEYEN MİKRO VE MAKRO FAKTÖRLER: BİST İMALAT SANAYİ FİRMALARI ÜZERİNE PANEL VERİ UYGULAMASI

Abstract

Kâr payı, ortakların firmaya yapmış oldukları yatırıma karşılık dönem sonlarında net kârdan ödenen artık değer olarak ifade edilebilir. Kâr dağıtım politikası ise firmaların elde ettiği net kârın dağıtılmamış kârlar, paydaşlar ve yedek akçeler arasındaki dağılımını belirleyen politikadır. Temettü politikalarını etkileyen birden çok faktör vardır. Firmalar kâr payı dağıtım politikalarını oluştururken bu değişkenlerin birçoğunu göz önünde bulundurmalıdır. Kâr payı dağıtım kararlarını etkileyen faktörler, mikro ve makro değişkenler olarak ikiye ayrılır. Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul (BİST) İmalat Sanayi Endeksine kayıtlı imalat firmalarının nakit kâr payı dağıtım politikalarına etki eden faktörleri ve bu faktörlerin etki yönünü tespit etmektir. Literatürün incelemesi sonucunda elde edilen bulgular ışığında firmaların nakit kâr payı dağıtım politikalarını etkileyen mikro ve makro faktörler doğrultusunda kurgulanan modeller ve bu modeller kapsamında oluşturulan hipotezler panel veri analizi ile test edilmiştir. Araştırmada, nakit temettü ile mikro ve makro faktörler arasındaki ilişkiler 2010-2020 dönemi içinde imalat sanayi sektörü baz alınarak incelenmiştir. Veri setinde yer alan firmaların, 2008 küresel ekonomik krizin etkilerinden arınmış olabileceği düşünüldüğünden dolayı çalışmaya konu olan dönemin başlangıç yılı 2010 olarak tercih edilmiştir. Araştırmanın temel kısıtlarından biri firmaların belirlenen dönemde istikrarlı olarak kâr payı dağıtmış olmasıdır. Veri setinde yer alan firmalar, BİST Sanayi Endeksinde payları devamlı olarak işlem gören ve verilerine tam olarak ulaşılabilen firmalardan oluşmaktadır. Veriler, panel veri analizi ile test edilmiştir. Çalışmanın bağımlı değişkeni net nakit kâr payı dağıtım tutarıdır. Mikro modelin bağımsız değişkenleri aktif kârlılık oranı, hisse başına kâr, Tobin Q oranı, piyasa değeri/defter değeri, büyüklük, likidite oranı, cari oran, finansal kaldıraç, yabancı kaynak vade yapısı, uzun vadeli finansal kaldıraç, kısa vadeli finansal kaldıraç, beta, halka açıklık oranı, firmanın faiz oranı, varlık yapısı, vergi V kalkanı, finansal başarısızlık oranı, sahiplik yoğunlaşması, net satışlar, vergi ve nakit dönüşüm süresidir. Makro modelin bağımsız değişkenleri ise ekonomik büyüme, enflasyon oranı, faiz oranı, döviz kuru ve Türkiye’nin kredi temerrüt risk primidir. Elde edilen bulgular firmaların nakit kâr payı politikalarının aktif kârlılık oranı, cari oran, firmanın faiz oranı, Tobin Q oranı ve yabancı kaynak vade yapısı değişkenlerinden etkilendiğini göstermektedir. Makro faktörlerden de ekonomik büyüme, enflasyon oranı, faiz oranı, döviz kuru ve Türkiye’nin kredi temerrüt risk priminin nakit kâr payı dağıtım politikalarını etkilediği tespit edilmiştir.