TURUNÇGİL KABUĞU UÇUCU YAĞLARINDAN D-LİMONEN ETKEN MADDE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

Abstract

Son yıllarda aromaterapiye olan ilginin artmasıyla birlikte uçucu yağlara olan ilgi de dünya çapında artmıştır. Artan bu ilgi sebebiyle bu tez kapsamında turunçgil kabuğu atıklarının uçucu yağlarını ve etken maddeleri üzerine çalışılmıştır. Çalışma kapsamında turunçgil kabuğu uçucu yağlarında yüksek oranda bulunan D-Limonenin farklı metodlar kullanarak zenginleştirilmesi hedeflenmiştir. Bu zenginleştirme işlemi için farklı metodlar kullanılmıştır. Öncelikli olarak ekstraksiyon yöntemlerinin D-Limonen yüzdesine etkilerine bakılmıştır. Bu kapsamda geleneksel metodla uçucu yağ üretimi, mikrodalga destekli ve süperkritik CO2 ekstraksiyon yöntemleriyle uçucu yağlar elde edilmiştir (bu yöntemlerde farklı parametlerde denenmiştir). Süperkritik CO2 eksraksiyon yöntemindeki çalışmalar için Design-Expert programı ile çalışma parametreleri oluşturulmuştur. Farklı ekstraksiyon yöntemlerinin D- Limonen yüzdesine bakılarak optimum ekstraksiyon yöntemi belirlenmiştir. Zenginleştirme işlemi olarak kullanılan diğer metodlar; soğukta kristallendirme, metal katalizör ekleyerek soğukta kristallendirme ve kolon sistemi ile kullanılarak zenginleştirme işlemleridir. Yapılan bu çalışmalar kapsamında düşük D- Limonen oranı 45°C- 80 bar çalışma parametresinde % 16,19 oranı ile süperkritik ekstraksiyon yönteminde elde edilmiştir. En yüksek D- Limonen oranı %85,43 oranı ile 60°C- 200 bar çalışma parametresinde yine süperkritik ekstraksiyon metodu ile elde edilmiştir. Kolon sisteminde yapılan zenginleştirme işleminde ürün gelişi tespit edilmiştir fakat istenen düzeyde verim alınamamaıştır. Farklı ekstraksiyon yöntemleri ve parametreleri kullanılarak dört farklı turunçgil kabuğundan (portakal, limon, mandalina ve greyfurt) elde edilen uçucu yağların; DPPH, ABTS ve CUPRAC metodu ile antioksidan tayinleri yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarında DPPH metodunda en yüksek antioksidatif değer gösteren uçucu yağ 61,59 % süpürme etkisi gösteren portakal kabuğu uçucu yağı, en düşük antioksidant değeri ise 11,97 süpürme ile greyfurt kabuğu uçucu yağında tespit edilmiştir. DPPH metodunda süperkritik çalışmalarında en yüksek antioksidatif değer 30°C-80 bar çalışma parametresinde % 40,57 süpürme oranıyla elde edilmiştir. En düşük süpürme %9,58 süpürme ile 60°C-80 bar çalışma parametrelerinde elde edilmiştir. ABTS metodunda en yüksek antioksidatif değer gösteren uçucu yağ % 98süpürme aktivitesi ile portakal kabuğu uçucu yağı, en düşük değer % 56 süpürme ile mandalina kabuğu uçucu yağında tespit edilmiştir. ABTS metodunda süperkritik çalışmalarında elde edilen uçucu yağlarda en yüksek antioksidatif değeri gösteren parametre 60°C-200 bar çalışmada elde edilen uçucu yağlarda tespit edilmiştir. CUPRAC metodunda yapılan analizde 12,283 mg/L ortalama trolox değerinde en yüksek antioksidatif değer gösteren uçucu yağ limon kabuğu uçucu yağıdır. CUPRAC metodunda yapılan süperkritik çalışmalarında en yüksek antioksidatif değer gösteren uçucu yağ 30°C-200 bar çalışma parametresinde elde edilen uçucu yağlarda tespit edilmiştir.