KIRTÂS OLAYI

Abstract

Bu çalışmanın konusu, İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in (sav) vefatına yakın gerçekleşen ve onun kâğıt-kalem istemesiyle ortaya çıkan Kırtâs olayının Ehli Sünnet ve Şiâ açısından anlaşılma biçimiyle alakalıdır. Hz. Peygamberin vefatından sonra Müslümanların genelini teşkil eden Ehli Sünnet ve azınlık durumunda olan Şiâ’nın meseleye yaklaşımları ve geçmişten günümüze konunun nasıl anlaşıldığı bu mezheplerin kendi kaynakları çerçevesinde incelenmiştir. Hâdisenin Hz. Peygamberin (sav) hastalığı sürecinde gerçekleşmesi, kendisinden sonra vâsi bırakıp bırakmadığıyla alakalı olması ve mezheplerin kendi fikirlerini savunmak için tarihi süreç içerisinde olayı hangi deliller çerçevesinde ele almaları açısından önemlidir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ihtilafın tanımı, ihtilafın sebepleri, ilk dönem ihtilafları, Ehli Sünnet ve Şiâ’nın hilafet veya imamet anlayışından bahsedilmiştir. İkinci bölümde Kırtâs olayının isimlendirilmesi, olayın diğer rivayetler açısından tekrardan ele alınması, konuyla ilgili Buhârî ve Müslim’deki rivayetlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Son bölümde ise Ehli Sünnet ve Şiâ’nın kendi kaynaklarında meseleyi nasıl ela aldığıyla alakalı örnekler verildikten sonra sonuca gidilmiştir. Sonuç olarak meseleyle ilgili rivayetlerin birçok tarihi vesikada zikredilip işlenmesi, Kırtâs olayı denen hâdisenin gerçek anlamda vuku bulduğunun bir göstergesidir. Meselenin ilgili rivayetlerde geçen kelimelerle de anılması olayın kırtasiye malzemesiyle isimlendirilmesine sebebiyet vermiştir. Bununla birlikte bu hadiseyi mezhepler kendi anlayışları çerçevesinde anlamlandırmış ve yorumlamışlardır. İlk dönemdeki anlayışları bir sonraki nesiller genişleterek geleceğe taşımışlardır. Ehli Sünnet meseleyi genel olarak Hz. Ebubekirin halife tayin edilmesiyle ilgili görmüş ve bu çerçevede değerlendirmede bulunmuştur. Böylece özelde Hz. Ömer’i genelde de diğer sahâbeleri savunan bir yaklaşım tarzı konunun açıklanmasına hâkim olmuştur. Buna mükabil Şiî’ler ise hâdiseyi dolaylı olarak Hz.Ali’nin imam olarak kabul edilmesine V dayanak kabul etmiş olsalar da onlar Kırtâs hâdisesini daha çok Hz. Ömer’in ve onunla beraber hareket edenlerin tenkit edilmesi açısından bir dayanak olarak kullanmışlardır.