HARRAN OVASI KOŞULLARINDA TARTILI LİZİMETRE İLE YONCANIN SU TÜKETİMİNİN BELİRLENMESİ VE TAHMİN YÖNTEMLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Bu çalışmada, tartılı lizimetre ile referans yonca bitkisinin su tüketiminin belirlenmesi ve ampirik eşitliklerle karşılaştırması amaçlanmıştır. Çalışma Şanlıurfa ili, Harran Ovasında bulunan GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Koruklu-Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Çalışmada “Elçi” yonca çeşidi kullanılmıştır. Bu çalışmada, tartılı lizimetre kullanılarak yoncanın gerçek bitki su tüketimi (evapotranspirasyon) hesaplanmıştır. Günlük değerlerden gidilerek on günlük, aylık ve mevsimlik su tüketimleri bulunmuştur. Hesaplamalar sonucunda 2020 sulama yılında yoncanın en yüksek günlük su tüketimi 14.89 mm ile 18 Haziranda, en düşük günlük su tüketimi 1.04 mm ile 1 Mayısta ölçülmüştür. En yüksek aylık su tüketimi 291.76 mm ile Haziran ayında, en düşük aylık su tüketimi 95.42 mm ile Ekim ayında gerçekleşmiştir. 2020 yılında toplam 1 270.3 mm sulama suyu uygulanmış ve 1 294.2 mm toplam bitki su tüketimi gerçekleşmiştir. Denemede yapılan gözlemlerde yonca bitkisinin 30-70 cm yükseklikte olduğu günlerde elde edilen günlük su tüketimleri referans su tüketimi olarak kabul edilmiştir. Referans bitki su tüketimini tahmin eden yöntemlerle yapılan karşılaştırmalarda bu günlerin bitki su tüketimleri dikkate alınmıştır. Ampirik modellerden referans yonca su tüketimini (ETr) tahmin eden (1972 Kimberly-Penman, 1982 Kimberly -Penman, JensenHaise metotları) ve potansiyel su tüketimini (ETp) tahmin eden (Hargreaves, Priestley- Taylor metotları) ve çim su tüketimini (ETo) tahmin eden (FAO-56 Penman-Monteith, FAO PPP-17 Penman, Penman 1963 VPD#3 metotları) ile lizimetreden elde edilen gerçek su tüketimlerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Ampirik modellerden; referans yonca su tüketimini (ETr) tahmin eden 1972 KimberlyPenman, çim su tüketimini (ETo) tahmin eden FAO-56 Penman-Monteith öne çıkmıştır. Potansiyel su tüketimini (ETp) tahmin eden hiçbir model gerçek su tüketimine yaklaşmamıştır. Önerilen bu iki modelden FAO-56 Penman–Monteith, bileşenlerinin çok olması ve farklı iklim koşullarında isabetli sonuç vermesi nedeniyle referans su tüketiminin tahmini için önerilen yöntem olmuştur.