ŞANLIURFA İLİ BADEM BAHÇELERİNDE ŞEFTALİ GÜVESİ, Anarsia lineatella Zell. (LEPIDOPTERA: GELECHIIDAE)’nin POPULASYON GELİŞİMİ VE BULAŞIKLIK ORANININ BELİRLENMESİ

Abstract

Badem, Şanlıurfa İli’nde yetiştiriciliği yapılan meyvelerden antepfıstığı ve nardan sonra en fazla ağaç sayısına sahip meyve türüdür. Badem yetiştiriciliğinde verim ve kaliteyi düşüren birçok zararlı söz konusudur. Bu zararlılardan birisi de bademde önemli verim ve kalite kayıplarına sebep olan Şeftali Güvesi [(Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae)]’dir. Bu çalışmada Şanlıurfa’nın Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü ilçelerinde badem alanlarında şeftali güvesinin popülasyon gelişimi ile badem meyve ve sürgünlerindeki bulaşıklık oranının belirlenmesi amaçlanmıştır. Ergin populasyon değişimi eşeysel çekici feromon tuzakla takip edilmiştir. Tuzaklar haftalık olarak kontrol edilmiştir. Çalışmadan elde edilen verilere göre zararlının badem bahçelerindeki ilk ergin uçuşunun Nisan ayının son haftasında gerçekleştiği, sezon boyunca dört tepe noktası oluşturduğu ve son ergin uçuşunun Kasım ayının ikinci haftasında gerçekleştiği belirlenmiştir. Çalışmanın yürütüldüğü bahçeler birlikte değerlendirildiğinde eşeysel çekici feromon tuzakları tarafından şeftali güvesi erginlerinin %26’u (3737 ergin/tuzak) mayıs ayında, %21’i (3071 ergin/tuzak) eylül ayında ve %18’i (2616 ergin/tuzak) ise ağustos ayında yakalanmıştır. Eyyübiye ilçesindeki bahçede en fazla ergin sayısı 246.6 ergin/tuzak ile 18 Mayıs tarihinde, Haliliye ilçesinde 294.3 ergin/tuzak ile 31 Ağustos tarihinde ve Karaköprü ilçesinde ise 192.6 ergin/tuzak ile 11 Mayıs tarihinde yakalanmıştır. Çalışmanın sonucunda zararlının 8 ay süre ile doğada aktif olarak uçtuğu ve teorik olarak dört döl verebileceği belirlenmiştir. Şeftali güvesinin badem meyvelerindeki bulaşıklık oranı Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü ilçelerindeki bahçelerde oranı sırasıyla %21.33, %31,21 ve %8.96 iken badem sürgünlerindeki bulaşıklık oranı sırasıyla %8.4, %3 ve %1 olarak belirlenmiştir. Yürütülen çalışma sonucunda A. lineatella’nın Şanlıurfa ilinde sürgün ve meyvelerde ciddi zararlar oluşturduğu ve zararlının mücadelesinde bulaşık sürgünlerin ve çıkan taze yan sürgünlerin periyodik olarak kesilmesi ve hasat sonrası kurtlanarak yere dökülen veya ağaçlarda asılı kalan meyvelerin toplanarak imha edilmesi önerilmektedir.