BAZI PISTACIA TÜRLERİNDE TOHUM ÇİMLENMESİ VE ÇÖĞÜR GELİŞİMİ ÜZERİNE DEĞİŞİK UYGULAMALARIN ETKİLERİ

Abstract

Antepfıstığı, ülkemizin ve özellikle bölgemizin en önemli meyve türlerinden birisi olup, kurak ve yarı kurak alanlar için önemli bir potansiyele sahiptir. Meyve ağaçlarının çoğu zaman kendileri için uygun olmayan iklim ve toprak koşullarında yetiştirilme zorunluluğunun bulunması, gelişmenin kontrol altına alınmak istenmesi, gençlik kısırlığı süresinin kısaltılması, meyve kalitesi ve veriminin artırılması, hastalık ve zararlılarla mücadelenin kolaylaştırılması gibi pek çok nedenlerle, meyvecilikte anaç kullanılmaktadır. Meyvecilikte kullanılan anaçlar tohum ve klon anaçları olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Antepfıstığı, çelik, daldırma, doku kültürü gibi vegetatif yöntemlerle pratikte çoğaltılamadığından, bu meyve türümüz ancak aşıyla çoğaltılabilmektedir. Bu nedenle antepfıstığında anaç kullanımı önem kazanmaktadır. Bu çalışma, ülkemizde antepfıstığına anaç olarak kullanılan P. vera (Kırmızı ve Siirt çeşitleri), P. khinjuk (Buttum A ve B), P. terebinthus (Tektek melengici) ve P. atlantica ile İran’ın Kerman vilayetinden getirilen P. mutica tohumlarının çimlenme oranı ve bunlardan elde edilen çöğürlerin gelişimi üzerine katlama, asitle aşındırma, kabuk soyma ve GA3 uygulamalarının etkilerini belirlemek amacıyla Harran üniversitesi Ziraat Fakültesinde yürütülmüştür. Pistacia türlerine ait tohumlara kabuk soyma, kabuk soyma + GA3 uygulama, asitle aşındırma ve asitle aşındırma + GA3 uygulamaları yapılmıştır. Bütün uygulamalardaki tohumlar 50 gün süreyle +4 °C de katlamaya alınmıştır. Uygulamalardan sonra tohumlar viyollere doldurulan perlit ve torf karışımına ekilmiştir. Viyollerde bir süre büyütülen bitkiler daha sonra 20 x 30 cm boyutundaki plastik tüplere şaşırtılmıştır. Bu bitkilerin vegetatif gelişmeleri ölçülerek, uygulamaların büyüme ve gelişme üzerine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, yapılan uygulamaların anaçların yaprak, kök ve gövde gelişimini olumlu etkilediği belirlenmiştir. Türlere göre değişiklik göstermekle birlikte, en iyi gelişme kabuk soyma+katlama uygulamalarından elde edilmiştir. P. mutica’nın ise uygulamalara oldukça iyi cevap verdiği ancak diğer türlere göre zayıf geliştiği belirlenmiştir.