GAP BÖLGESİ BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİNDE KÖK ÇÜRÜKLÜK ETMENLERİNİN BELİRLENMESİ, ETKİN PATOJENİN MOLEKÜLER KARAKTERİZASYONU VE MÜCADELESİNDE MİKORİZANIN ETKİNLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi (GAP) biber üretim alanlarında hastalık belirtisi görülen bitkilerden Fusarium spp., Fusarium solani, Fusarium oxysporum ve Fusarium oxysporum f. sp. vasinfectum (Fov), Macrophomina phaseolina, Phytophthora capsici, Phytophthora citrophthora, Phytophthora sp., Alternaria spp., Aspergillus niger, Aspergillus flavus, Rhizoctonia solani, Pythium spp., Pythium ultimum, Verticillium spp. kök ve kök boğazı çürüklük hastalık etmenleri ile Trichoderma spp. faydalı fungusları izole edilmiştir. Laboratuar ve iklim odası koşullarında yürütülen patojenisite denemelerinde bölgede Fusarium spp.’nin yaygın ve virülent türler olduğu, biber bitkilerinde solgunluk, kök ve gövde çürüklük hastalığına neden oldukları saptanmıştır. Phytophthora capsici, biber yetiştirilen topraklarda tuzaklama metoduyla tespit edilmiş, fakat yeterli oospor tespit edilmemiştir. Diğer fungus türleri de biberde değişen oranlarda kök çürüklüğüne, solgunluğa ve zayıf gelişmeye neden olmuşlardır. 2013 ve 2014 yıllarında yapılan sürvey çalışmalarında güdümlü örnekleme yapılan tüm biber alanlarının bir veya birkaç patojenle bulaşık olduğu tespit edilmiştir. En etkin patojen olarak bulunan Fusarium türleri için yapılan moleküler karakterizasyon çalışmalarında; Fusarium solani, Fusarium oxysporum ve Fov türleri bölgede tespit edilmiştir. Diyarbakır ve Şanlıurfa’dan elde edilen Fov’un virülent iki izolatına karşı (43-Fov ve 183-Fov) yapılan biyolojik mücadele çalışmalarında Glomus cinsi mikorizal fungusların etkinliği test edilmiştir. İklim odasında yapılan saksı denemelerinde Glomus mosseae (G.M), G. etanicatum (G.E), G. intraradices (G.İ) ve bu üç mikorizal fungusun karışımı olan Mikorizal Mix. (M.M) çalışmada kullanılmıştır. Mikorizal fungusların uygulandığı saksılarda hastalık şiddeti 4. haftada % 40-45’ den 7. haftada % 25’e kadar düşmüştür. Arbüsküler Mikorizal Fungusların yüzde kök kolonizasyonunda, toplam mikorizal spor sayısında, bitki sürgünlerindeki ve yetiştirme toprağındaki mikro ve makro besin elementlerinden % Azot, Fosfor, Potasyum ve Mn, Zn, Na, Cu, B, Fe, Mg alımlarında olumlu etkisi olduğu tespit edilmiştir. Biber bitkisinin morfolojik gelişim parametrelerinden sürgün boyu, sürgün yaş ağırlığı, kök boğazı çapı, kök yaş ağırlık ve kök kuru ağırlık değerleri üzerinde de artış sağladığı tespit edilmiştir.