ZEHEBÎ VE SİYERU A‘LÂMİ’N-NÜBELÂ ADLI ESERİ

Abstract

İslâm ilim geleneğinde gerek yazdığı eserlerde gerekse birçok çalışmayı gözden geçirerek yeni bir usul ortaya koyan Zehebî, İslâm tarihinde özellikle tabakât ve terâcim alanında eserler kaleme almıştır. Genç yaşlardan itibaren Şam bölgesinde bulunan âlimlerden çeşitli dersler almış ve bazı hadis merkezlerinde de hocalık yapma fırsatı bulmuştur. Onu ilme sevk eden birçok etken mevcut olmakla birlikte ilimle iştigal eden ve ilme kıymet veren bir ailede dünyaya gelmesi en önemli etkenlerden bir tanesi olduğu söylenebilir. Nitekim babası oğlunun ilimle uğraşması için tüm imkânlarını sunmuş ve her daim desteğini hissettirmiştir. Yine genç yaşlardan itibaren eser kaleme almaya başlayan Zehebî, kendi dönemine kadar çeşitli alanlarda yazılan birçok eseri okuyup üzerine çalışmalar yaparak farklı alanlarda bilgi sahibi olmuştur. Ancak onun hayatına bakıldığında hususen hadis ve tarih alanındaki yetkinliğinin daha fazla ön planda olduğu görülmektedir. Zaten çalışmalarının yoğunluğu da bu iki alan özelinde olmuştur. Ricâl ilmi çatısı altında hem hadis hem de tarih alanlarını kapsayan eserler kaleme alan Zehebî, bu alanda farklı bir metot ortaya koyarak kendisinden sonra gelen nesillere kaynaklık etmiştir. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, Zehebî’nin ilim dünyasında tanınmasını sağlayan en önemli eserlerindendir. Siyeru a‘lâm’da Zehebî, başta hadis âlimleri olmak üzere İslâm tarihinde önemli şahsiyetleri tabakalar halinde tanıtmıştır. Bu eser, Asr-ı saâdet döneminden 700/1301 yılına kadar olan kırk tabakayı ve 7000 civarında şahsiyetin hayatını ihtiva etmektedir. Eserinde her şahsa şöhretine ve ilmî seviyesine göre yer veren Zehebî onların isim, nesep, lakap, künye, nisbe gibi özelliklerini dakik bir tutumla tespit etmiştir. Her bir şahsın doğum tarihini, yetişme şekli, hocaları, talebeleri, eserleri, inanç durumu ve vefat tarihini belirtmiştir. Tercemesini ele aldıkları içerisinde kimini savunmuş, kimini eleştirmiştir.