YERLİ VE YABANCI FARKLI BADEM ÇEŞİTLERİNDE BAZI YAPRAK VE STOMA ÖZELLİKLERİNİN VEJETASYON SÜRESİNCE DEĞİŞİMLERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı; badem türünün farklı dönemlere göre bazı yaprak ve stoma özelliklerinin belirlenmesidir. Bu çalışma 2019-2020 yıllarında Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi badem koleksiyon parselinde bulunan bazı yerli ve yabancı çeşitler üzerinde yapılmıştır. Çalışmanın laboratuvar analizleri Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri laboratuvarında yapılmıştır. Çalışmada iki yerli (Gülcan-1, Gülcan-2) ve iki yabancı(Ferragnes, Ferraduel) badem çeşidinin bazı yaprak ve stoma özellikleri Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında olmak üzere üç farklı dönemde incelenmiştir. İncelenen çeşitlerin belirlenen üç dönemde [erken dönem(Mayıs), orta dönem (Haziran) ve geç dönem (Temmuz)]yaprak özellikleri ve somalarındaki değişiklikler incelenmiştir. Her çeşitten üç farklı ağaçtan ve her bir ağacın belirli bir yönünden yaprak örneği alınmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda Mayıs ayında çalışılan çeşitlerden alınan örneklerde daha fazla sayıda açık stoma sayısı gözlemlenmiştir. En az sayıda açık stoma sayısı ise Temmuz ayında alınan örneklerde gözlemlenmiştir. Yaprakların alt yüzeyinde stomaların boyu bakımından çeşitler arasında farklılık görülmezken, stoma eni bakımından çeşitler arasında farklılık görülmüştür. Örnek alınan dönemlere göre klorofil-b değerinde dönemler arası farklılık saptanmıştır. En düşük klorofil-b değeri Mayıs ayında (4,63 mg/L) elde edilirken, en yüksek klorofil-b değeri Temmuz ayında (10,10 mg/L) gözlemlenmiştir. Toplam klorofil miktarı bakımından çalışmada incelenen dönemler arasında en düşük toplam klorofil miktarına sahip yapraklar Haziran ayında (17,35 mg/L),en yüksek toplam klorofil miktarı ise Temmuz ayında (27,12 mg/L) alınan yapraklarda saptanmıştır. Çalışmamızın sonucunda; stoma boyutu ile yapraktaki stoma sayısı arasında ters bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda stoma direnci değerinin dönemlere göre artma eğiliminde olduğu belirlenmiştir. Yaprak alanının çeşitlere göre değiştiği saptanmış olup yaprak alanı arttıkça; yaprak yaş ağırlığı, kuru ağırlığı ve yaprağın turgor durumundaki ağırlığının da arttığı belirlenmiştir. Stoma eni ve boyu değerlerinin çeşitlerin belirlenmesinde önemli bir rol oynayacağı saptanmıştır. Klorofil-b değerinin vejetasyon periyoduyla paralel bir artış gösterdiği belirlenmiştir.