FARKLI YERLİ BADEM ÇEŞİTLERİNDE FENOLOJİK GÖZLEMLER İLE BAZI YAPRAK ÖZELLİKLERİ VE MEYVELERDE ACILIK-TATLILIK GENLERİNİN SNP (Single Nucleotide Polymorphisms) YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalışma 2019 yılında Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi badem koleksiyon parselinde bulunan bazı yerli çeşitler (Nurlu, Hacı Alibey(48-5), 48-1, Akbadem, 17-4, Gülcan-2(101-13), Dokuzoğuz-2 (120-1) ve Gülcan-1(101-23)) üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada er yer alan çeşitlere ait örnekler Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri laboratuvarı ve İspanya CEBAS-CSIC Enstitüsü laboratuvarında analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre fenolojik gözlemlere göre Hacı Alibey(48-5) 10 Mart tarihinde tam çiçeklenme dönemine girmiştir. En geç Gülcan-2(101-13) çeşidi 20 Mart tarihinde tam çiçeklenme dönemine girmiştir. Bu çeşitlere ait fenolojik gözlemler ve bazı yaprak özellikleri incelenmiştir. Yapılan incelemelerde genel olarak ortalama yaprak uzunluk değeri: 8.29 cm, yaprak genişlik değeri: 2.79 cm, yaprak sap uzunluk değeri: 2.12 cm, yaprak genişlik/yaprak uzunluk oranı: 0.33, yaprak alanı: 16.405 cm², yaprak yaş ağırlığı: 1.85 g, turgor halindeki yaprak ağırlığı: 2.13 g, yaprak kuru ağırlığı: 0.71 g, yaprak nisbi su içeriği: %80.13 saptanmıştır. Bu çalışmada kullanılan yaprak örnekleri 2019 yaz döneminde İspanya CEBAS-CSİC Enstitüsünde bulunan biyoteknoloji laboratuvarında DNA ve Snp (Single Nucleotide Polymorphisms) analizleri yapılmıştır. Bu analizlere göre; incelenen 8 adet yerli badem çeşidinde Sk/sk alellerine göre acılık tatlılıkları belirlenmiştir. Fenotipik olarak tatlı olmasına rağmen genotip olarak 6 çeşidin (Nurlu, Hacı Alibey(48-5), 48-1, Akbadem, 17-4 ve Gülcan-2(101-13)) homozigot (Sk/Sk) tatlı, 2 çeşidin (Dokuzoğuz-2 (120-1) ve Gülcan-1(101-23)) ise heterozigot (Sk/sk) tatlı olduğu saptanmıştır. Bazı Yerli badem çeşitlerinde yapılacak olan ıslah çalışmalarında resesif bireylerin oluşmasını önlemek için heterozigot bireyler yerine homozigot bireyler tercih edilmelidir.