YERLİ VE YABANCI DEĞİŞİK BADEM ÇEŞİTLERİ İLE MELEZ GENOTİPLERİN BAZI YAPRAK VE STOMA ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalışma, 2020 yılında Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi badem koleksiyon parselinde bulunan bazı yerli ve yabancı geç çiçek açan çeşitlerin ve bunlara ait melezleme sonucunda elde edilmiş genotipler üzerinde yürütülmüştür. Çalışmanın laboratuvar analizleri Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri laboratuvarında yapılmıştır. Araştırmada 5 farklı çeşit ve 6 adet melez incelenmiştir. Çalışmada her çeşitten 3 ağaç ve her ağacın 2 yönünden 9’ar adet yaprak alınmıştır. Yaprak örnekleri alınırken Kuzey ve Güney yönleri dikkate alınmıştır. Elde edilen bulgulara göre; genel olarak yaprak özellikleri incelendiğinde çeşit ve melezler içinde yaprak eni, yaprak boyu, yaprak sapı uzunluğu ve yaprak alanı bakımından en yüksek değerler Tip-7 melezinde saptanmıştır. Yaprak sapı uzunluğu incelendiğinde ise en uzun yaprak sapının Tip-14 melezinin yapraklarında olduğu belirlenmiştir. Yaprak alan değerleri bakımından en yüksek Kuzey yöneyde (25,43 cm2 ) Tip-7(Gülcan-2 x Guara), en düşük değer Gülcan-1 ‘de 9,50 cm2 olarak belirlenmiştir. Güney yöneyde en yüksek değer, 20,70 cm2 ile Tip-7(Gülcan-2 x Guara), en düşük değer 11,46 cm2 ile Tip-4(Gülcan-2 x Lauranne) ‘de tespit edilmiştir. Yaprakların alt yüzeyinde yapılan stoma sayımlarında genel ortalama olarak en yüksek (196,47 adet/mm2 ) Tip-3’de belirlenirken, en düşük (127,10 adet/mm2 ) Ferragnes çeşidinde olduğu saptanmıştır. İncelenen badem çeşit ve melezlerinin stoma boyları ve stoma enleri arasında pozitif doğrusal bir ilişki saptanmıştır. Ancak yapraktaki stoma sayısı; stoma eni, stoma boyu ve yaprak özelliklerinden bağımsız olarak birbirlerinden farklılıklar göstermişlerdir. Yapılan analizler sonucunda tüm ortalama değerler dikkate alındığında yaprak alanının 16,74 cm2 , ortalama stoma sayısının 153,51 adet/mm2 ve bir yaprakta 256975,74 adet/yaprak stoma olduğu saptanmıştır. Çeşit ve tiplerin yaprakta ki stoma sayıları incelendiğinde, en yüksek stoma değeri Tip-14’de, en düşük stoma değeri ise Gülcan-2’de saptanmıştır. Buna göre belirli bir ekolojide birim yaprak yüzey alanında bulunan stoma sayısı, stoma eni ve stoma boyu badem çeşit ve melezleri için tanımlayıcı bir özellik olabilir.