ŞANLIURFA İLİ HALİLİYE, KARAKÖPRÜ, EYYÜBİYE İLÇELERİNDEKİ KÖY YERLEŞMELERİNİN TOPONOMİK ANALİZİ

Abstract

Millî kültürümüzün önemli konularından biri de ad vermedir. Adbilimin dallarından biri olan yer adları toponomi ise, bir toprak parçasını vatan haline getirmesi bakımından çok önem kazanmıştır. Aslında köy adları, sadece o alana yerleşen insan topluluklarından değil, aynı zamanda o bölgenin doğal çevre özelliklerinden de etkilenmiştir. Yani yerin yapısından, iklim şartlarından, o alanda yaşayan bitki örtüsü ve canlılardan, ekonomik ve kültürel özelliklerinden etkilenmiştir. Şanlıurfa iline bağlı Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçeleri coğrafi konumu itibariyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Orta Fırat Bölümü’nde yer almaktadır. Tarih boyunca bu alan çeşitli devletlerin egemenliğine girmiştir. Burada yaşayan insanlar yayıldığı geniş coğrafyadaki dağ, ova, nehir ve ırmaklara, kurduğu yerleşim merkezlerine yeni adlar vererek, buraları vatan haline getirmek ihtiyacı duymuşlardır. Bu çalışmada Şanlıurfa ili; Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde bulunan köylerin adları coğrafi bakış açısıyla fiziki, beşeri ve ekonomik özelliklerine göre sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken de ülkemizin kültür zenginliğini oluşturan unsurlardan biri olan köy adlarının kaynaklarının incelenmesi ve öneminin belirlenmesine katkıda bulunma amaçlanmıştır. Bu araştırma için gerekli veriler literatür çalışması ve alan çalışmasıyla elde edilmiştir. Araştırma alanı ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalardan yararlanılarak çalışmanın alt yapısı oluşturulmuştur. Gerek resmi kurumlardan alınan veriler gerekse araştırmanın asıl veri kaynağını oluşturan 3 ilçenin sınırları içinde yer alan bütün köylerde yapılan gezi gözlem ve V icelemeler sonucunda elde edilen bilgiler coğrafyanın ilkeleri doğrultusunda ortaya konularak çalışma tamamlanmıştır. Şanlıurfa iline bağlı Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerindeki köy adları incelendiğinde, yer adı vermede hem doğal çevre hem de beşeri ve ekonomik çevre faktörlerinden etkilenilmiş olduğu görülmektedir. Nitekim ilçelerdeki toplam 346 köy yerleşmesinden 128 (% 36,99) adet köy yerleşmesi adını beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerinden, 114 (% 32,94) adet köy yerleşmesi Fiziki Coğrafya unsurlarından almışken, 104 (% 30.07) adet köy yerleşmesinin adının anlamı ve kaynağı tespit edilememiştir.