YUNUS EMRE DİVÂNI’NA KELÂMÎ BİR BAKIŞ

Abstract

Türk-İslam Edebiyatının önemli simalarından olan Yunus Emre, aynı zamanda Türk Tasavvuf geleneğinin önde gelen şahsiyetlerindendir. Şiirlerinde sürekli olarak insanları uyarıcı ve öğüt verici temalar işlemektedir. Sade ve özlü bir üslup özelliği taşımanın yanı sıra derin manalar da içermektedir. Denilebilir ki Yunus Emre’nin şiirleri adeta bir halk hayat laboratuvarıdır. Temel gayesi insanlara dünya ve ahiret saadeti kazandırmak olan Kelam İlmi, “İlahiyat-Nübüvvat-Sem’iyyat” şeklinde üç temel esas üzerine kurulmuştur. İlahiyat konularında yüce Allah’ın varlığı, birliği, isim ve sıfatları ile benzeri temalar işlenir. Nübuvvat başlığı altında ise peygamberlik kurumu, insanların peygamberlere olan ihtiyacı, peygamberlere gönderilen kitaplar, peygamberlerin temel özellikleri, Hz. Muhammed’in peygamberliği ve O’nu diğer peygamberlerden ayıran özellikler gibi temel noktalar ele alınır. Sem’iyyat konuları ise bütünüyle nakle dayalı gaybî konulardır. Bu başlık altında özellikle kader, ahiret ahvali, yeniden dirilme, haşir, hesap, mizan, sırat, cennet, cehennem, melek, cin, rızık, kabir ve azap konuları üzerinde durulur. İşte bu çalışmada, Yunus Emre Divanı; yukarıda söz konusu ettiğimiz Kelam İlminin temel referansları çerçevesinde ele alınmakta ve bu konuları nasıl işlediğinin tespiti hedeflenmektedir. Yunus Emre Divanı’nı incelediğimizde belirttiğimiz bütün bu ağır konuları sade bir dil ve güzel bir üslupla; halkın anlayabileceği bir şekilde dile getirdiğini VI görmekteyiz. Başka bir deyimle Yunus Emre, kader gibi girift bir konuyu anlatırken de cennetten ve cehennemden bahsederken de yine sade üslubunu korumakta ve mesajlarını aynı netlikte vermeye devam etmektedir. Bu, bazen bir kişiyi muhatap şeklinde, bazen bir doğa harikasının anlatımı üzerinden, bazen de konuyu doğrudan doğruya ele alma şeklinde olabilir. Biz bu çalışmamızda özellikle milli değerlerimiz olan edebiyatımızı ve geleneğimizi -Yunus Emre örnekliğinde- temel inanç konuları eşliğinde halkla buluşturmayı hedefledik. Böylece yeni nesillerin de bir taraftan öz benliğini ve değerlerini tanımasını, diğer yandan da inanç boşluğuna düşmemelerini amaçladık.