VERGİDE YASALLIK İLKESİ VE HUKUK DEVLETİ

Abstract

Bu çalışmada verginin alınma gerekçesi ve verginin tarihçesi belirtilerek İngiltere’de ortaya çıkan Magna Carta ve Haklar Dilekçesi ile Fransa’daki verginin yasallığı ilkesine değinilmiştir. Ayrıca Anayasa niteliği taşımayan ancak belge niteliğinde olan Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı ve Islahat fermanı başlıklarına yer verilmiştir. Osmanlı devleti döneminde Anayasa niteliğinde olan Kanun-ı Esasi’nin vergi ile ilgili kısımları anlatılmıştır. Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasası olan 1921 Anayasasına ve 1924, 1961, 1982 Anayasasının vergide yasallık ile ilgili kısımlarına vurgu yapılmıştır. Vergide yasallık ilkesinin anlamı ve kapsamı ile hukuk devletine hakim kimi bağlantı ilkeler açıklanmıştır.1982 Anayasasının 73’üncü maddesinde yer alan ilkelere yer verilerek Cumhurbaşkanı hükümet sisteminin vergi ile ilgili getirdiği yeniliklere değinilmiştir. Çalışmanın temel amacı, 1982 Anayasası'nın 73’üncü maddesinde soyut ve kavramsal olarak belirtilen vergilendirme ilkelerini Anayasa Mahkemesi kararları ve Danıştay kararlarıyla tetkiki ile somut olarak ortaya konulmasıdır. Hukuk devleti ilkesi ile kamu gücünü kullanan devletin vergilendirme yetkisini kullanırken güçsüz durumda bulunan mükelleflere hukuka bağlı şekilde davranması hedeflenir. Vergide yasallık ilkesi gereği; verginin konulması, uygulanması ve denetlenmesi yetki ve görevlerinin değişik organlara verilmesi, vergi yasalarının herkese uygulanması, toplanan vergilerin ancak yasalara uygun kamusal amaçlarla kullanılması, idarenin yasalara bağlı olması ve kıyasın yasak olması, vergi konusunda yetki devrinin koşullarının belirlenmiş olması, yasama organınca çıkarılan vergi yasalarının anayasa yargısı denetimine tabi tutulması şeklinde anayasalarda düzenlenen esaslar öngörülür. Hukuk devleti ilkesi ile birlikte diğer vergi ilkeleri uygulanarak vergi V adaletinin sağlandığı, insanların ödeyebileceği yükten daha fazla bir vergi alınmadığı, adaletli bir hukuk devleti anlayışı ile hukukun üstünlüğünün egemen kılındığı bir vergi sistemi oluşturulmuş olacaktır. Ancak vergi ile ilgili birçok düzenlemenin yürütme organı tarafından yapılması hukuk devleti sisteminin aksamasına yol açabilecektir.