ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL ADALETE İLİŞKİN ALGILARI İLE ÖRGÜTSEL MUHALEFET DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Abstract

Bu çalışmada, Şanlıurfa ili merkez ilçelerindeki devlet okullarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adalete ilişkin algıları ile örgütsel muhalefet davranışlarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi ve araştırmaya katılan öğretmenlerin adalet ilişkin algıları ile muhalefet davranışları arasındaki ilişki ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2019- 2020 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ili merkez ilçelerinde (Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü) 580 devlet okulunda (ilkokul, ortaokul ve lise) görev yapan 11.405 öğretmendir. Araştırmanın örneklemi 395 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, katılımcıların örgütsel adalet algılarını ortaya koymak amacıyla aslen Niefoff ve Moorman (1993) tarafından geliştirilen ancak Soner Polat’ın 2007 yılında geçerlik ve güvenirlik analizlerini yaptığı Örgütsel Adalet Ölçeği kullanılmıştır. İkinci ölçek olarak, katılımcıların örgütsel muhalefet algılarını belirlemek amacı ile Kassing (1998) tarafından geliştirilen ve Dağlı (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Örgütsel Muhalefet Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21,0 programı ile analiz edilmiş ve aritmetik ortalama, standart sapma ve standart hata gibi betimsel istatistiksel bilgiler %95 güven aralığında hesaplanmıştır. Verilerin normal dağılım göstermesi sebebiyle; ikili gruplarda bağımsız örneklem t testi, ikiden fazla gruplarda ise tek yönlü varyans analizi ANOVA testi yapılmıştır ANOVA testinde tespit edilen anlamsal farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu ortaya koyabilmek amacı ile Scheffe testi kullanılmıştır. V Öğretmenlerin demografik özelliklerinin adalet algılarında anlamlı bir farklılığa sebep olup olmadığına dair veriler incelendiğinde; yalnızca okuldaki öğretmen sayısı değişkenin anlamsal bir farklılığa yol açtığı görülmüştür. Veriler incelendiğinde, öğretmenlerin örgütsel dikey muhalefet algılarının düşük olduğu gözlemlenmiştir. Öğretmenler çeşitli gerekçelerle, yatay muhalefet davranışını sergilemektedir. Öğretmenlerin muhalefet etme davranışının; cinsiyet değişkenine göre anlamsal bir farklılığa yol açtığını söylemek mümkündür. Bu durum erkek öğretmenlerin lehinedir. Kıdem değişkeninde de anlamlı bir farklılıktan bahsetmek mümkündür. 1-5 yıl arası mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin yatay muhalefet eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel adalet ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişkinin tespit edilebilmesi amacıyla Pearson Korelasyon testi uygulanmıştır. Nihayetinde, her bir boyuttaki adalet algıları ile dikey muhalefet davranışları arasında pozitif yönlü ancak zayıf bir ilişkinin olduğunu söylemek mümkündür.