YABANCI SERMAYEYE SAĞLANAN TEŞVİKLER VE EKONOMİK ETKİLERİ AÇISINDAN 1990 SONRASI TÜRKİYE İNCELEMESİ

Abstract

Üretimin küreselleĢmesi ile birlikte yabancı sermaye yatırımları içerisinde yer alan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının önemi giderek artmaya baĢlamıĢtır. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, geliĢmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarını gerçekleĢtirmesi için önemli rol aldığı yapılan araĢtırmalarca kanıtlanmıĢtır. Sermaye yetersizliği, bilgi açığı, teknoloji açığı, ödemeler dengesi açığı gibi faktörlerden dolayı geliĢmekte olan ülkeler doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden ülkeler, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını çekmek için çeĢitli politikaların uygulanması gerektiğinin farkındadırlar. ÇalıĢmada, Türkiye‟de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına verilen teĢviklerin, bu tür yatırımların ülkeye çekilmesi için yeterli olup olmadığı incelenmiĢtir. Bu kapsamda 1990 ve sonrası Türkiye‟ye giriĢ yapan doğrudan yabancı sermaye yatırımların sektörlere ve ülkelere göre dağılımı istatistiksel veriler yardımıyla analiz edilmiĢtir. Yapılan analizler ile Türkiye‟de yatırım ortamının, doğrudan yabancı sermaye yatırımları açısından yeterli olup olmadığı ve yatırım ortamı için ne gibi düzenlemelerin yapılması gerektiği araĢtırılmıĢtır. Yapılan çalıĢma sonucunda, doğrudan yabancı sermaye yatırımları giriĢinin arttırılması açısından sadece teĢviklerin verilmesinin yeterli olmadığı görülmüĢtür. Dolayısıyla doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının istenilen düzeyde olabilmesi ve olumlu etkileri açısından, yabancı sermayeye sağlanan teĢviklerle birlikte; ekonomik, politik ve yatırım ortamına iliĢkin diğer faktörlerin birbiri ile uyumlu olması gerektiği sonucuna varılmıĢtır. Bu uyumun çoğunlukla mümkün olduğu dönemlerde, V doğrudan yabancı sermaye yatırımları giriĢinde artıĢ ve aynı dönemde olumlu etkilerin yoğunluğu daha çok olmuĢtur. Diğer taraftan Türkiye‟de yabancı sermaye yatımlarının sektörel dağılımının son yıllarda sanayi sektöründen hizmetler sektörüne yöneldiği gözlemlenmiĢtir. Bu yüzden Türkiye‟de özellikle 1990 sonrası dönemde, incelenen seçilmiĢ ekonomik göstergeler kapsamında doğrudan yabancı yatırımlarının ülke ekonomisine etkilerinin sınırlı düzeyde kaldığı sonucuna varılmıĢtır.