HARRAN OVASINDA TARLA ÖLÇEĞİNDE MESAFEYE BAĞLI DEĞİŞİMİN JEOİSTATİKSEL YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ

Abstract

Toprak özellikleri, toprak derinliği ile değişkenlik gösterdiği gibi yatay olarak da çok kısa mesafelerde anlamlı değişimler gösterebilmektedir. Bitkisel üretimin verimliliği açısından bu değişimlerin tanımlanması ve alansal dağılımının haritalanması tarımsal uygulamaların (toprak işleme, sulama, gübreleme vs) etkinliğinin arttırılması ve toprağın sürdürülebilir kullanımının sağlanması açısından önemlidir. Günümüzde, toprak özeliklerinin parsel bazlı değişimlerine ait veriler birçok gelişmiş ülkede üretilmekte, değişken düzeyli uygulamalar ile gereksiz girdi kullanımı önlemekte ve toprak ve çevre korumaya katkıda bulunulmaktadır. Bu çalışmada, Harran Üniversitesi Osmanbey Kampüsü Öğrenci Çiftliği Uygulama Alanı, 25x25 m genişliğinde gridlere ayrılarak toplam 56 noktadan 0-30 cm derinliğinden bozulmuş toprak örnekleri alınmış ve parçacık boyutları (kum, slt ve kil) organik madde, elektriksel iletkenlik, karbonat içeriği ve mevcut fosfor gibi bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri analiz edilmiştir. Bu örneklerde bazı fiziksel ve kimyasal analizler tamamlandıktan sonra, toprak özelliklerinin mesafeye bağlı değişimleri jeoistatistiksel yöntemler ile modellenmiş ve uygun modeller kullanılarak her bir özellliğin parsel bazında değişimleri haritalanmıştır. Çalışma alanında değişkenliği (Varyasyon Katsayısı) en yüksek olan toprak özellikleri sırasıyla elektriksel iletkenliktir (%28.26). Bunu sırasıyla organik madde (24.26) ve yarayışlı fosfor (%19.20), takip etmektedir silt (%11.54), kum (%10,96), kil (%6.96), kireç (%4.88) ve pH (%1.51) dır. Modellerin güvenirliğinin göstergesi olarak değerlendirilen Toprak parametrelerinin hata kare ortalamasının karekökü (RMSE) değerlerine göre kum (2.9175), kil (3.3915), pH (0.1248), organik madde (0.3465) ve kireç (1.8179) parametreleri küresel variogram modeline en iyi uyumu gösterirken; fosfor (0.6385) ve silt (3.1202) parametreleri üssel variogram modeline en iyi uyumu göstermiştir.