MİKORİZA VE SİLİSYUM UYGULAMALARININ KISITLI SULAMA KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN BİBERİN VERİM VE BİTKİ GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

Subtropik iklimlerde tek yıllık olarak yetiştirilen ve Solanaceae familyasının bir üyesi olan biber, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok yaygın ve fazla miktarda üretilen ve tüketilen bir sebzedir. Biberin verimini ve bitki gelişimini kısıtlayan birçok biyotik ve abiyotik stres faktörleri mevcuttur. En yaygın streslerden birisi, su stresidir. Kuraklık ve su stresi, bitkilerdeki metabolik savunmayı olumsuz yönde etkilemektedir. Su stresi ile karşı karşıya kalan bitki, bazı savunma mekanizmaları geliştirerek kurak koşullara adapte olmaya çalışmaktadır. Topraklarda mevcut olan mikoriza mantarları bitkiler ile simbiyotik yaşam sürerek bitkilerin kök sistemine olumlu katkı yapmaktadır. Bu bağlamda mantarların oluşturduğu hifler, kökün yüzey alanını genişleterek, kökün uzağında bulunan ve bitkinin alamayacağı formdaki besin maddelerini ve suyu hifleri aracılığıyla alabilir ve böylece bitkilerin su stresine girmelerini önleyebilir. Bitkinin stres şartlarına karşı dayanımını arttırmada bazı mineraller de görev alabilir. Bu minerallerden biri, silisyumdur. Özellikle uygun olmayan iklim koşullarında kullanılan silisyum, kuraklık ve sıcaklık stresi, mineral toksisitesi gibi abiyotik; zararlı ve bitki hastalıkları gibi biyotik streslere karşı bitkileri koruyan ve gelişimini artıran bir iz elementtir. Bu çalışmada kısıtlı sulama koşullarında yetiştirilen biber bitkisinin kök yapısının daha aktif olabilmesi adına mikoriza (Mi) ve stres şartlarına dayanıklılığı arttırma adına ise silisyum (Si) kullanılarak bitkilerin strese karşı dirençlerini arttırmak amaçlanmıştır. Bu amaçla, biberde meydana gelen bazı fizyolojik, morfolojik ve biyokimyasal parametreler incelenmiştir. Çalışmada, tam (%100) ve kısıtlı (%50) sulama koşulları, mikorizalı (M+) ve mikorizasız (M-) yetiştirme ortamları ve 2 farklı silisyum dozu (0 ve 2 mM) ve bunların kombinasyonları denenmiştir. Araştırma, 2021 yılı ilkbahar üretim döneminde, Mardin Derik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesine ait, 400 m2 ’lik polikarbon örtülü, ısıtmasız serada ve topraksız üretim şeklinde yürütülmüştür. Çalışma, Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre planlanmış ve 4 tekerrürlü olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen verilerin varyans analizleri, TARİST istatistik programında yapılmıştır. Tam sulama koşullarında yetiştirilen bitkilerin membran geçirgenliği ve prolin içeriği azalırken, incelenen diğer parametrelerin önemli oranda arttığı belirlenmiştir. Mikoriza uygulaması ile bitki boyu, gövde çapı, kök uzunluğu, ortalama meyve ağırlığı, meyve eti kalınlığı ve membran geçirgenlik değerlerinin arttığı; gövde kuru ağırlığı, toplam meyve sayısı ve meyve uzunluğu değerlerinin ise azaldığı saptanmıştır. Silisyum uygulamaları ile bitki başına meyve sayısı, bitki başına verim, meyve uzunluğu ve membran geçirgenliğinin arttığı; kök uzunluğunun ise azaldığı belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre kısıtlı sulama koşullarında mikoriza ve silisyumun birlikte uygulanması ile daha yüksek verim alınabileceği belirlenmiştir.