MAHMÛD DERVÎŞ VE ŞİİRLERİNDE MİTOLOJİK UNSURLAR

Abstract

Tezin konusu, Çağdaş Filistin Edebiyatı’nda Mahmûd Dervîş’in Hayatı, Edebi Kişiligi, Eserleri ve Mahmûd Dervîş’in Şiirlerinde Mitolojik Unsurlar olmaktadır. Çünkü ülkemizde Mahmûd Dervîş hakkında birkaç yapılmış akademik çalışmalar olmakla birlikte şairin birtakım yönleri hala bilinmezliğini korumaktadır. Bunlardan birisi de Mahmûd Dervîş’in edebiyat dünyasındaki öneminde şiirlerinin sembolik dilindeki mitosların payı ve ağırlıklı olmaktadır. Araştırmada, Mahmûd Dervîş’in hayatı ve edebi kişiliğini incelenirken toplumsal olayların şairdeki etkilerinin belirlenmesinde sosyolojik yöntem kullanılmıştır. Şiirlerindeki mitosları yorumlarken; okur merkezli yaklaşma yöntemine başvurulmuş. Çünkü bir mitosun başka bir okuyucunun zihninde farklı bir anlam çağrıştırması mümkündür. Bu yüzden, Mahmûd Dervîş’in şiirlerindeki mitosları tespit etmeden önce mitosların ve mitolojinin, dünya ve Arap edebiyatında ortaya çıkışına bakarak genel bir kavramsal çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Dervîş’in şiirlerinde kullandığı mitosları anlamlandırırken edebiyat metninin diğer metinlerle olan ilişkisini inceleyen yazar veya şairin eserinde bir başkasının metnini ödünç alması ya da dönüştürerek kullanması yöntemi olan metinlerarasılık yöntemden yararlanılmıştır. Bu şekilde Dervîş’in kullandığı mitosların izi Mitoloji, Semâvî Dînler, Popüler Miras ve Tarih’e ait metinlerde sürdürülmeye çalışılmıştır. Araştırmada Dervîş’in şiirleri çevrilirken serbest bir çeviriden ziyade çoğunlukla sözcük sözcüğe çeviri benimsenmiştir. Okuyucunun şiirin orijinal hali ile tercümesini daha kolay kıyaslayabilmesi için şiirin Arapça metni, Türkçe çevirisinden önce verilmiştir. V Bu çalışma sonunda, Mahmûd Dervîş’in klasik edebiyat, modern edebiyat ve batı edebiyatı eserleri derinlemesine incelenerek. şiirlerinde kendi üslubunu yarattığı tesbit edilmiştir. Diyâr diyâr dünyayı dolaşan Mahmûd Dervîş, insanlığı ve entelektüel düşünceyi tanımış olduğu, şiirlerini akademik bir tavırla ele almış, dilde kelimenin lafız ve anlam yönünden araştırmasını yaparak doğruluğundan emîn olduğunda kullandığı görülmüştür. Mahmûd Dervîş’in modern Arap şiirinde sembolizmin temsilcisi sayılan şairlerden biri olduğu belirlenmiştir. Mahmûd Dervîş, önceleri siyasi nedenlerle daha sonra ise estetik kaygılarla yöneldiği sembolik anlatımda mitolojinin mitoslarına doğrudan ifadenin bir alternatifi olarak başvurmuştur. Modern Arap edebiyatında mitolojinin temsilcilerinden Filistinli şair Mahmûd Dervîş, şiirlerinde bir kelimeyi bazen kendisinin bazen halkının yaşadığı sıkıntılarla ilişkilendirerek güçlü bir sembole dönüştürürken mitolojik mitosları, dînî mitosları, popüler miras mitosları ve tarihî mitosları kullanmaktadır. Mahmûd Dervîş’in şiirlerinde yer alan mitler (mitoslar) genel olarak İsrâîl zulmüne maruz kalan Filistinlilerin, özel olarak da kendisinin yaşadığı sürgün, baskı ve çile gibi sorunlar karşısında dertlerini, acılarını ve umutlarını doğrudan ifadenin bir alternatifi olarak dile getirmenin bir vasıtası olarak kullanmaktadır. Tüm bu mitoslarla Dervîş, işgal altındaki Filistin’in acılarını edebiyat yoluyla dünyaya daha iyi anlatabilmekte ve Filistin’in inşasındaki hayalini daha iyi açıklayabilmekte ve okuyucusunu da metne dâhil etmeyi başarabilmektedir. Bu özelliğinden, Dervîş’in şiirinde sadece Filistinlinin ya da bir Arab’ın değil pekâlâ bir Türk’ün veya bir dünya insanının da kendi özlemlerini görmesi mümkündür.