OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN STRES DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Abstract

Bu araştırma, öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin sergiledikleri liderlik stilleri ile öğretmenlerin yaşadıkları örgütsel stres arasındaki ilişkiyi belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Şanlıurfa ili merkez ilçelerindeki (Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü) resmi liselerde görev yapan öğretmenler üzerinde yürütülmüştür. Bu kurumlarda çalışan 3124 öğretmen araştırmanın evrenini temsil etmektedir. Örneklem 377 katılımcı tarafından oluşturulmuştur. Nicel araştırma yöntemlerinden olan ilişkisel tarama ve korelasyonel araştırma modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada verilerin toplanması sürecinde “Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeği” ile “Örgütsel Stres Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi sürecinde gerekli normal dağılım sağlanmadığından non parametrik analiz yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan analizlerde ikili grupların olduğu değişkenlerde Mann-Whitney U testi; ikiden fazla grubun olduğu değişkenlerde Kruskal-Wallis H testi uygulanmıştır. Kruskal-Wallis H testinde çıkan anlamlı farklılığın hangi ikili gruplar arasında olduğunu belirleyebilmek için Bonferroni Pairwise Comparisons analizi kullanılmıştır. Araştırma problemlerinden biri olan korelasyon sorusunun cevabını bulmak için ise non-parametrik olarak kullanılan Spearman’s Sıra Farkları korelasyon analiz yönteminden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin en yaygın olarak sergiledikleri liderlik stili “dönüşümcü liderlik”, orta seviyede sergilenen liderlik stili “sürdürümcü liderlik” ve düşük seviyede sergilenen liderlik v stili “serbest bırakıcı liderlik” olarak bulunmuştur. Algılanan liderlik stillerinin cinsiyet, branş ve medeni durum değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin yaşadıkları örgütsel strese dair sonuçlara göre, öğretmenlerin stres toplamı orta düzeyde bulunmuştur. Ancak alt boyutlara bakıldığında, karar verme alt boyutunda yüksek, sosyal destek alt boyutunda düşük, iş yükü alt boyutunda yüksek ve beceri kullanımı alt boyutunda yüksek düzey olarak hesaplanmıştır. Öğretmenlerin stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre anlamlı farklılık göstermediği görülmüştür. Araştırma sonucunda, öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilleri toplamı ile öğretmenlerin stres düzeyleri toplamı arasında negatif yönde, anlamlı ve zayıf düzeyde bir ilişki saptanmıştır. Alt boyutlar değerlendirildiğinde, dönüşümcü liderlik ile öğretmenlerin stres düzeyleri ters yönde değer almaktadır. Bu bağlamda yöneticilerin dönüşümcü liderlik sergileme düzeyi arttıkça öğretmenlerin algıladığı stres düzeyi de düşmektedir denebilir. Bu bulgular doğrultusunda, öğretmenlerin örgütsel stres düzeyinin düşmesi ve daha olumlu bir okul ikliminin sağlanması açısından okul yöneticilerinin liderlik stillerini dönüşümcü liderlik yönünde geliştirmeleri önerilmektedir.