DİYARBAKIR İLİ HEVSEL BAHÇELERİNİN AKAR (ACARINA) FAUNASININ BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalıĢma, Diyarbakır ili Hevsel Bahçeleri’nin akar faunasını belirlemek amacıyla, 2018-2019 yıllarında yürütülmüĢtür. Sekiz bin yıldır tarım yapılan bahçelerde, tesadüfi örnekleme metodu ile mart ayından kasım ayına kadar 15 günde bir sürveyler yapılmıĢtır. AraĢtırmada meyve ağaçları, sebzeler, yabancıotlar ve alanda yoğun olarak bulunan çeĢitli bitkilerden oluĢan 65 farklı türden örnekleme yapılmıĢtır. ÇalıĢmada; Prostigmata, Mesostigmata ve Astigmata takımlarına bağlı 11 familyadan 24 tür akar tespit edilmiĢtir. Bu türlerden 15’i faydalı, 7’si bitki zararlısı, 1’i nötr ve 1 tür de fungivor akarlardan oluĢmaktadır. Prostigmata takımı, hem faydalı hem de zararlı tür sayısının en çok belirlendiği takım olmuĢtur. Tetranychidae 3 tür ile en fazla zararlı türün bulunduğu familya, Phytoseiidae ise 7 tür ile en fazla faydalı türü bulunan familya olarak kaydedilmiĢtir. En yaygın ve yoğun bulunan bitki zararlısı akar türü; % 60 oran ile Tetranychus urticae Koch (Prostigmata: Tetranychidae), faydalı tür ise; % 37.5 oran ile Phytoseius finitimus Ribaga (Mesostigmata: Phytoseiidae) belirlenmiĢtir. Tetranychus urticae en yoğun temmuz ve ağustos aylarında bulunmuĢ ve genel olarak bu türe yabancıotlarda az rastlanılmıĢtır. Hevsel Bahçeleri’nde tarımsal faaliyetlerin az yapıldığı alanlarda, faydalı akarlar daha çok tespit edilmiĢtir. Ekstrakte edilen akarlardan % 58.5’i faydalı, % 41.0’i zararlı, % 0.5’i ise nötr ve fungivor bireyler oluĢturmuĢtur. Hevsel Bahçeleri’nin faydalı akar türleri (% 62.5) bakımından zengin olduğu ortaya konulmuĢ ve örnekleme yapılan bitkilerin % 85’nde akar bulunmuĢtur. Sürvey çalıĢmalarında, T. urticae hariç diğer zararlı akarların popülasyonunun düĢük seyrettiği gözlemlenmiĢtir. Bu çalıĢma; konusu bakımından Hevsel bahçeleri için ilk olması, faydalı tür sayısının fazla ve yoğun bulunması, tespit edilen çoğu akar türünün Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ilk kez rapor edilmesi açısından önemlidir.