GÜVERCİNLERDE DEKSMEDETOMİDİN, KETAMİN VE DEKSMEDETOMİDİN-KETAMİN KOMBİNASYONUNUN SEDATİF VE ANESTEZİK ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Yapılan çalışmada güvercinlerde (Columba livia) deksmedetomidin, ketamin ve deksmedetomidin-ketamin kombinasyonunun anestezik etkinliği ile alfa2 (α2) adrenerjik antagonisti olan atipamezolün uyanma özellikleri ve etkilerinin belirlenmesi amaçlandı. Her grupta 10 güvercin olmak üzere Grup 1 (DEKS), Grup 2 (KETA) ve Grup 3 (DEKET) olarak 3 grup oluşturuldu. DEKS grubunda deksmedetomidin (80 μg/kg) ile KETA grubunda ketamin (100 mg/kg) tek başına, DEKET grubunda ise deksmedetomidin (40 μg/kg) ve ketamin (50 mg/kg) ard arda kasiçi (IM) yolla enjekte edilerek enjeksiyon öncesinden (T0) 60. dakika (dk)’ya kadar (T60) anestezi seviyeleri yönünden klinik ve refleks değerler ile kardiyopulmoner bulgular yönünden takip edildi. T60 verileri alındıktan hemen sonra atipamezol, deksmedetomidinin 4 katı dozda DEKS grubuna (320 μg/kg) ve DEKET grubuna (160 μg/kg) IM yolla yavaş olarak uygulandı. Anestezi seviyeleri yönünden DEKS grubunda 12,56±0,70 dk’da başlayan indüksiyon anestezisüresince minimalseviyede sedasyon ile devam etti. İki güvercinde konvulsiyon, iki güvercinde de konvulsiyon bulgusuyla birlikte ikinci derece atrioventriküler blok, aritmi ve solunum düzensizliği bulguları görüldü. Atipamezol enjeksiyonundan 5,06±0,87 dk sonra tüm güvercinler ayaktaydı. KETA grubunda 5,23 ± 0,38 dk’da orta seviyede indüksiyon sağlandı ancak bu seviye yalnızca 15 dk sürdü. İki güvercinde miyoklonik kasılmalar, bir güvercinde aniden uyanma belirtisi, iki güvercinde ise aritmi gözlendi. DEKET grubunda 10.16 ± 0,37 dk’da indüksiyon sağlandı. Orta seviye anestezi KETA grubuna göre daha uzun (50 dk) sürdü ancak anestezi derinliği operatif müdahale için yetersizdi. Üç güvercinde ikinci derece atrioventriküler blok, aritmi ve solunum frekansında düzensizlikler, dört güvercinde ise refleks kontrolleri esnasında savunma xi hareketleri dikkat çekti. Atipamezol enjeksiyonundan 22,47±0,64 dk sonra tüm güvercinler ayakta fakat hafif uykulu durumdaydı. Kardiyopulmoner değerler yönünden nabız (vurum/dk), ortalama kan basıncı (MAP), solunum sayısı (ss/dk), oksijen saturasyonu (SpO2) ve end tidal CO2 (EtCO2) ile kloakal sıcaklık (°C) değerleri takip edildi. Nabız ve solunum sayısı yönünden DEKS ve DEKET gruplarında 5. dk’da (T5) dramatik bir düşüş görüldü ve bu düşük seviye atipamezol enjeksiyonuna kadar devam etti (p0.05). KETA grubunda nabız ve solunum sayısında önemli farklılık olmadı (p>0.05). MAP yönünden takip edilen zaman noktalarında 3 grupta da kan basıncı üzerindeki etkiler önemli farklılık oluşturmadı (p>0.05). SpO2 yönünden yalnızca DEKET grubunda önemli kısmi dalgalanmalar (p0.05). SpO2 ve EtCO2’deki bu değerler, başlangıç değerlerinden tutarlı bir şekilde farklı değildi ve klinik olarak önemli kabul edilmedi. Kloakal sıcaklık yönünden 3 grupta da önemli seviyede düşüş görüldü (p