ASTIMLI BĠREYLERĠN HASTALIK ALGISI VE ASTIM YÖNETĠM DÜZEYLERĠ

Abstract

Bu tanımlayıcı tipteki araştırma, astımlı bireylerin hastalık algısı ve astım yönetim düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Aralık 2020-Nisan 2021 tarihleri arasında Şanlıurfa ili Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Polikliniğine başvuran 211 astımlı birey ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında; hasta tanıtım formu, hastalık algısı ölçeği ve araştırmacılar tarafından hazırlanan astım yönetimi checklisti kullanılmıştır. Veriler SPSS 20.0 programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis analizi, Sperman korelasyon analizi, kategorik bağımsız değişkenlerde ki kare testi kullanılmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için Harran Üniversitesi Etik Kurulu Başkanlığı‟ndan etik onay, ilgili hastanenin yönetiminden gerekli yazılı izin ve araştırmaya dahil olan hastalardan yazılı ve sözlü bilgilendirilmiş onam alınmıştır. Hastaların yaş ortalaması 45.15+14.56 ve astım tanı yılı ortalaması 7.73+7.56 olarak bulunmuştur. Hastaların hastalık algısı ölçeğinin hastalık tipi alt boyutu puan ortalaması 6.30+2.59, hastalık hakkındaki görüşler alt boyut puan ortalamaları; süre (akut/ kronik) 19.30+6.77, sonuçlar 19.30+6.77, kişisel kontrol 23.41+5.44, tedavi kontrolü 19.67+4.42, hastalığı anlayabilme 20.34+5.54, süre(döngüsel) 16.63+3.87, duygusal temsiller 16.72+10.00, hastalık nedenleri boyutundaki alt boyut puan ortalamaları ise psikolojik atıflar 12.86+5.39, risk faktörleri 15.05+ 5.26, bağışıklık 7.65+ 3.21, kaza ve şans 2.44+1.28 olarak bulunmuştur. Hastaların ifadelerine göre astım kontrol düzeyleri %28.4‟ü biraz kontrollü, %25.6‟sı zayıf kontrollü, %23.2‟si iyi kontrollü, % 19.4‟ü hiç kontrol edilmedi, %3.3‟ü tamamen kontrollü olarak bulunmuştur. ix Hastaların astım yönetim checklisti yanıtlarında kadınların son bir yıl içinde astım atağı geçirme sayısının daha yüksek olduğu, okuryazar olmayanların astıma bağlı günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlılık yaşadığı, aktivite sırasında ya da sonrasında semptomlarda artış olduğu ve son bir yıl içinde daha fazla astım atağı yaşadığı, geliri giderinden az olan hastaların günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlılık yaşadığı ve astımı kontrol etme düzeylerinin düşük olduğu bulunmuştur. Hastaların yaşı artıkça daha fazla kurtarıcı ilaç kullandığı saptanmıştır (p