AĞRIDAĞI EFSANESİ’NDE SÖZ DİZİMİ

Abstract

Yaşar Kemal gerek Türk edebiyatı için gerekse de Dünya edebiyatı için önemli yazarlardan biridir. Yazdığı eserler birçok ülkede çevrilmiş ve bu eserleriyle tüm dünyada tanınmış bir yazar olmuştur. 1970 yılında basılan kitabı Ağrıdağı Efsanesi mitolojik bir öyküyü anlatır tarzda yazılmış olup, Ağrı ve yöresinde geçen bir aşk hikâyesini geleneklerle birleştirerek anlatmaktadır. Bu çalışma, Yaşar Kemal’in Ağrıdağı Efsanesi isimli eserinin sadece söz dizimi incelemesini içermekte olup yazarın yazım tekniklerine, üslubuna ilişkin bir nitelik taşımamaktadır. Bu çalışmada, Ağrıdağı Efsanesi’nin söz dizimi açısından incelenmesi yapılmıştır. Birinci bölümde eserdeki cümlelerin öğeleri teker teker incelenmiştir. Eserde öznelerin, yüklemlerin, nesnelerin, yer tamlayıcıların ve zarfların yerlerine ve tarzlarına dikkat çekilmiştir. İkinci bölümde, bu öğeleri meydana getiren kelime grupları, anlamsal ve yapısal özellikleri bakımından ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, öğelerin bir araya gelmesiyle oluşan cümleler yapısal ve anlamsal olarak incelenmiştir. Cümlelerin türleri, yapıları, bağlanma şekilleri ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir. Son olarak da eserin içinden seçilen cümlelerle cümle tahlili yapılmıştır. Kelime gruplarının kullanılışı ve cümlelerin yapılarına göre ayrılmasında farklı dil bilimcilerin farklı tarzları olsa da bu çalışmanın ana hatlarının ve ayrıntılarının belirlenmesinde Leyla Karahan’ın Türkçede Söz Dizimi kitabı kullanılmış ve eserin incelenmesi bu kitap baz alınarak yapılmıştır. Leyla Karahan’ın yanı sıra Muharrem Ergin, Haydar Ediskun, Zeynep Korkmaz gibi Türk dil bilgisi konusunda geniş bir birikimi olan dil bilimcilerin eserlerinden de kaynak oluşturma yoluna gidilmiştir. Sonuç kısmında ise yazarın bu eserindeki yazım tarzından, V kullandığı kelimelerden, kurduğu cümlelerin yapısından ve üslubundan söz edilmiştir. Bu bağlamda eserin söz dizimi çalışması yapılmasına uygun olup olmadığı göz önünde bulundurulmuş ve bu çalışmada eserin yazılış tarzının, kolay incelenebilir ve anlaşılabilir bir tarzının olup olmamasının incelenmesinin yanı sıra bunun üzerinde de durulmuştur.