ULUSAL PAKT’TAN İÇ SAVAŞA: LÜBNAN’DA HAÇ-HİLAL MÜCADELESİ (1943-1975)

Abstract

Kadim Ortadoğu coğrafyasında yer alan Lübnan tarihin birçok döneminde çeşitli dini topluluklara bir sığınak olmuştur. Zamanın ve mekânın getirmiş olduğu zorluklar bu sığınağa yerleşen topluluklara bir mücadele azmi vermiştir. Her bir dini topluluk kendi liderlerini destekleyerek bu liderler vasıtasıyla çıkarlarını koruma ve geliştirme yoluna gitmiştir. Dini toplulukların bu çabası XIX. yüzyıl Osmanlı Lübnan’ında belirginleşmiştir. Bu dönemde Hristiyan ve Müslüman topluluklar, bilhassa Marunîler ve Dürziler, siyasi ve ekonomik ayrıcalıklar edinme ve bölgede baskın güç olma yönünde bir çaba göstermiştir. Dini toplulukların bu mücadelesi kısa sürede anlaşmazlıklara ve çatışmalara neden olmuştur. Aynı zamanda bölgeyi uluslararası etkilere açık hale getirmiştir. Lübnan’daki Hristiyan ve Müslüman toplulukların güç mücadelesi değişen yönü ve boyutuyla modern Lübnan’a intikal etmiştir. Bu çalışmada 1943 ile 1975 yılları arasında Lübnan’daki Hristiyan ve Müslüman toplulukların güç mücadelesi konu edinmiştir. Çalışmada bu iki dini topluluğun güç mücadelesinin 1943 ile 1975 yılları arasında nasıl şekillendiği, hangi yönde sürdüğü, dönemin koşulları, bölgesel değişimler ve uluslararası gelişmelerin bu mücadeleyi ne ölçüde etkilediğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma sonunda, Lübnan’daki Hristiyan ve Müslüman toplulukların güç mücadelesinin XIX. yüzyılda temellendiğini, Büyük Lübnan’ın kuruluşuyla birlikte mücadelenin bir yeni boyut V kazandığını ve Ulusal Pakt’ın kabulüyle bu mücadelenin kronikleştiği tespit edilmiştir. Ülkenin mezhep ve geleneksel yapılarla şekillenmesinin Lübnan’ı hassas, kırılgan, bölgesel değişimlere ve uluslararası gelişmelere açık bir ülke haline getirdiğini ve dini toplulukların güç mücadelesinin yönetim, siyaset ve dış politika üzerinden yürütüldüğü saptanmıştır. Ayrıca kişisel ve ailevi çıkarların baskınlığı ve sistemin zorunluluklarıyla bazı siyasi liderlerin bazen mensubu olduğu dini topluluğun çıkarlarına göre davranmamasının Hristiyan ve Müslüman toplulukların güç mücadelesini bulanıklaştırdığını ancak son tahlilde bu mücadelenin ana hatlarıyla sürdüğü tespit edilmiştir.