MİMAR SİNAN CAMİLERİNDE KOLON TİPLERİ VE BUNLARIN DÜŞEY VE YATAY YÜK TAŞIMA KAPASİTELERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Dünya mimarlık ve mühendislik tarihinin en büyük ustalarından biri hiç kuşkusuz Mimar Sinan’dır. İnşa ettiği birçok eser bulunmaktadır. Mimar Sinan denildiği zaman akla gelen ilk yapı türü camilerdir. Mimar Sinan’ın Şehzade Camisi çıraklık eseri, Süleymaniye Camisi kalfalık eseri ve Selimiye Camisi ustalık eseri olup bu camiler kendisi için mihenk taşı olmuştur. Bu nedenle Mimar Sinan Camileri sanatsal ve mühendislik açısından birçok çalışmaya konu olmuştur. Duvarlar, kolonlar (ayaklar ve sütunlar), payandalar, kemerler, kubbeler ve temeller tarihi cami türü yapıların ana taşıyıcı elemanlarıdır. Genel literatürde bu elemanlarla ilgili birçok değerli çalışma yapıldığı görülmektedir. Mimar Sinan’ın camileri ile ilgili kitaplar, bu eserleri sanatsal açıdan değerlendiren çalışmalar ve mühendislik özellikleri ile deprem dayanımları gibi konuları ele alan makale ve tez çalışmaları mevcuttur. Tarihi yapılardaki kolonlar ve duvarlar düşey ve yatay yüklerin taşınması için hayati öneme sahip taşıyıcı elemanlardır. Sinan’ın tasarlamış olduğu camiler incelendiğinde kolon kesitleri için geniş bir çeşitlilik olduğunu görmekteyiz. Bu çeşitlilik bizleri özel olarak bu konu üzerinde çalışmaya, kolonların geometrik özelliklerini, yatay ve düşey yük taşıma kapasitelerini araştırmaya teşvik etmiştir. Bilindiği kadarıyla özel olarak bu konuda ve bu kapsamda bir çalışma yapılmamıştır. Buradan hareketle bu tez çalışmasında Mimar Sinan Camilerindeki kolon tipleri ile bunların düşey ve yatay yük taşıma kapasiteleri araştırılmıştır. Bu çalışmanın ulusal ve uluslararası yapı mühendisliği literatürü için özgün ve yararlı bir çalışma olacağı düşünülmektedir.